Çevresel Etki Değerlendirme Sürecinde Çevre – Ekonomi İkilemi

Authors : Canan Karakaş Ulusoy

Pages : 58-82

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2019-12-18

Article Type : Research

Abstract :İnsan faaliyetlerinin çevreye etkisi yazılı tarih kadar eskidir. İnsan-doğa ilişkisinde risklerin arttığı, birbirleriyle etkileşimlerinin daha da karmaşık hale geldiği günümüzde, ulusal üst düzey plan, program, politika belirlemede ve münferit yatırım projelerinde; dengeli çevre–ekonomi ilişkisini kurabilmek amacıyla ekonomik ve çevresel değerlendirmenin birlikte ele alınması, artık zorunlu hale gelmiştir. Yatırımların sektörel çakışmalarının engellenmeye ve negatif çevresel etkilerinin azaltılmaya çalışıldığı çevresel etki değerlendirme (ÇED) sürecinde, uygulamaya geçirilecek projelerde, çevre-ekonomi dengesinin kurulabilmesi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde zor olmakla birlikte, sürdürülebilir gelişme için aşılması gereken bir engeldir. Ülkeden ülkeye, uluslararası kuruluştan uluslararası kuruluşa farklılıklar gösteren çevresel etki değerlendirmesinin plan ve politikalar ölçeğinde stratejik olarak değerlendirilmesinin, projeler bazında ise fizibilite öncesi, fizibilite esnasında ve sonrasında veya proje öncesinde proje döngüsüne dahil edilmesinin,  fayda-maliyet analizlerinde çevresel ekonominin de hesaba katılmasının, faaliyetlerin izlenmesinin, çevre-ekonomi ikilemini, çevre-ekonomi dengesine dönüştürüp dönüştüremeyeceği, bu makalenin konusu olarak belirlenmiştir. Konu, kamu yatırımlarında etkinlik ve verimliliğin sağlanması, sürdürülebilir gelişmenin başarılabilmesi açısından önemli bulunmaktadır. Bu nedenle makalede, öncelikle çevresel etki değerlendirmenin başlangıcından günümüze geçirdiği evrelere, stratejik çevresel değerlendirmenin ÇED ile bütünleştirilmesinin gerekliliğine, uluslararası finans kuruluşlarında ve Türkiye’de ÇED çalışmalarının nasıl yapıldığına değinilecektir. Sonrasında, ÇED’in etkileri, ÇED raporlarında bütünleştirme ve çevre-ekonomi ilişkisinde karşılaşılan sorunlar ele alınacak ve sonuç bölümünde Türkiye için çevre-ekonomi dengesinin kurulabileceği bir model önerilecektir. Çalışmada, materyal olarak yazılı kaynaklar ve uygulamalardan yararlanılacaktır.  
Keywords : çevresel etki değerlendirme, proje, ekonomi, sürdürülebilir gelişme