Dolar ve Euro Kurları Üzerinde Etkili Faktörlerin İki Bağımlı Değişkenli MARS Modeli ile Belirlenmesi

Authors : Münevvere Yildiz

Pages : 6-29

Doi:10.21180/iibfdkastamonu.1094206

View : 18 | Download : 8

Publication Date : 2022-06-30

Article Type : Research

Abstract :Döviz kurları, dış ticaret konusunda ülkelerin rekabet gücünü gösterirken diğer taraftan ulusal paranın değeri konusunda da ülke ekonomisi, yatırımcılar ve finansal piyasalar açısından önemlidir. Döviz kurlarındaki oynaklık ülkelerin enflasyon, faiz oranı, dış ticaret gibi önemli ekonomik göstergeleri üzerinde ciddi belirsizlik meydana getirebilir ve bunun sonucunda ekonomik ve finansal türbülasyonlar yaşanabilir. Dolayısıyla döviz kurları üzerinde etkili olabilecek dinamiklerin belirlenmesi özellikle sermaye sıkıntısı çeken gelişmekte olan ülkeler için çok daha önemli bir konu olmaktadır. Bu açılardan çalışmanın amacı Türkiye’de Euro ve Dolar kurunu etkileyen makroekonomik faktörleri iki bağımlı değişkenli MARS yöntemi ile Ocak 2010-Kasım 2021 dönemi aylık verilerini kullanarak belirlemektir. Döviz kurlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesinin ülke ekonomisi açısından önemi ve çalışmanın yönteminin literatürde az sayıda çalışmada yer bulmuş olması çalışmanın motivasyon kaynağıdır. Araştırma kapsamındaki veriler aylık frekansta olmasından dolayı STL ayrıştırma yöntemi ile mevsimsellikten arındırılmıştır. Tüm değişkenlerin durağanlık düzeyleri Augmented Dickey-Fuller ve Phillips-Perron birim kök testleri ile araştırılmış ve tamamının birinci farkta durağan olduğu görülmüştür. Johansen eşbütünleşme testi ile değişkenler arasındaki uzun dönem ilişki ortaya konulmuştur. İki bağımlı değişkene sahip MARS yöntemi ile gerçekleştirilen analiz sonucunda altın fiyatı ve enflasyon değişkeninin döviz kurlarını pozitif yönde etkilediği saptanmıştır. Ayrıca, faiz oranı ve para arzı değişkenlerinin ise kritik değerlerinin altında negatif yönde, kritik değeri aştığında ise pozitif yönde etkiledikleri görülmüştür. Borsa endeksi ise döviz kurları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı değildir.
Keywords : Döviz kuru, makroekonomik değişkenler, iki bağımlı değişkenli MARS modeli, STL ayrıştırma, Johansen eşbütünleşme