دراسة حول تفريق معايير الفرز الشرعي للأسهم

Authors : Batuhan Buğra Akartepe

Pages : 322-335

Doi:10.52115/apjir.1152507

View : 128 | Download : 22

Publication Date : 2022-08-18

Article Type : Research

Abstract :Ortaklık sözleşmesi İslam hukukunun temel sözleşme formlarından birisini temsil etmektedir. İslami finans alanında ortaklık ilişkisine dayalı olarak işlem gören en önemli araç ise hisse senetleridir. Hisse senetleri her ne kadar ortaklık sonucunu doğurması bakımından herhangi bir problem teşkil etmese de modern uygulamadan kaynaklanan bazı sorunlar sebebiyle söz konusu senetlere yatırım hususunda belirli bir süre çekingen tutum sergilenmiştir. Bu minvalde borsa kapsamında yürütülen işlemlerin tamamının gayrimeşru nitelikte olmadığının ve anonim şirketin İslam şirketler hukuku ilkelerini ihlal eden bir yapı sergilemediğinin kabul edilmesiyle birlikte hisse senetlerine dair bakış açısında değişiklik yaşanmıştır. Anonim şirketin meşru bir yapı olarak kabul edilmesiyle birlikte hangi şirketlere yatırım yapılabileceği konusu gündeme gelmiştir. Bu kapsamda ana faaliyet alanı gayrimeşru olan şirketlere yatırım yasaklanırken, tamamen meşru yapıdaki şirketlere izin verilmiştir. İkinci nitelikteki şirketlerin sayıca az olması gayrimeşru içeriklerin sınırlı tutulması kaydıyla karma şirketlere yatırıma müsaade edilmesine sebep olmuştur. Bu kapsamda şirketlerin gayrimeşru içeriklerle olan ilişkisi tespit etmeye yönelik yürütülen incelemeleri ifade eden şer‘i izleme faaliyetleri bünyesinde eşik değerler belirlenerek izin verilen gayrimeşru içerik miktarı belirlenmeye çalışılmaktadır. Şer‘i izleme uygulamaları incelendiği zaman birbirinden farklı birçok eşik değer kullanıldığı görülmektedir. Söz konusu değerler izleme kalemine, danışma kuruluna, ülkelere ve endekslerin kapsamına bağlı olarak değişkenlik gösterebilmektedir. Ancak kanaatimizce bu konuda en anlamlı etken, eşik değer belirleme metodudur. Bu çalışma, "nas temelli”, "fıkhî temelli” ve "karma metot” şeklinde tasnif ettiği üç özgün yöntemi merkeze alarak metodoloji farklılığının eşik değerlerin değişimi üzerindeki belirleyici rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Keywords : İslami finans, Sermaye Piyasası, Hisse senedi, Şer'i izleme, Metodoloji