BİR FİNANSAL KRİZ TÜRÜ OLARAK SS KRİZİ VE 1980 SONRASINDA SS KRİZİ TECRÜBELERİ

Authors : Cengiz Samur

Pages : 83-133

View : 15 | Download : 7

Publication Date : 2011-06-09

Article Type : Other

Abstract :SS krizi net uluslar arası sermaye girişinde ve eşanlı olarak cari açıkta ani, şiddetli bir düşme meydana gelmesi, bunun da reel sektörde hammadde, enerji, aramal, sermaye malları tedariki açısından ithalata bağımlılığı yüksek endüstrilerde arz (üretim) şokları doğurarak ciddi bir ekonomik daralmaya götürmesidir. SS krizinin vuku bulmasında kilit rolü "uluslar arası sermaye hareketleri” oynamaktadır. Bu kriz türü hem önemli miktarda uluslar arası sermaye çeken hem de hammadde, enerji, sermaye malları tedarikinde reel sektörünün ithalata bağımlılığı kuvvetli olan ülkelerde meydana gelebilir. SS krizleri çoğunlukla bir para veya bankacılık krizi eşliğinde tecrübe edilmektedir. Bu kriz türünü kavramak bakımından SS fenomeni ile SS krizi kavramının farklı olduklarına dikkat edilmelidir. SS fenomeni uluslar arası sermaye girişinde ve cari açıkta eşanlı olarak şiddetli daralma meydana gelmesidir. SS krizi ise sözkonusu fenomenin ithalat darboğazları üzerinden arz (üretim) şokları doğurup büyük bir ekonomik daralmaya yol açarak bir krize dönüşmesidir. SS krizlerinin anahtar unsurları; uluslararası sermaye girişinde ve eşanlı olarak cari açıkta şiddetli düşme, reel sektörde arz (üretim) şoku ve büyük bir ekonomik daralma, aktif piyasası fiyat çöküşü, reel döviz kurunda çöküş, ticaret dışı mal fiyatlarının ticarete konu mal fiyatlarına oranında sert düşüş şeklinde sıralanabilir. Çalışmamızda 1980 sonrası Türkiye ekonomisinde SS kriz tecrübeleri üzerine odaklanılmıştır. Sırasıyla genel olarak SS krizi, SS krizinin anahtar unsurları, SS krizinin amprik olarak tanımlanması, Türkiye ekonomisinde SS krizi tecrübeleri, SS krizi mahiyetinde olmayan bazı kriz tecrübeleri, SS fenomeni içermeyen bir finansal istikrarsızlık tecrübesi ele alınmıştır. Sonuç kısmında ulaşılan bazı amprik sonuçlara yer verilmiştir. Gelişmekte olan ekonomilerde müşahede edilen kimi SS krizi tecrübelerine dair grafikler Ek\'e konulmuştur. Ülkemizde 1980 sonrasında tecrübe edilen 1994, 2001 vakaları amprik olarak SS krizi şeklinde tanımlanmıştır. 1994 krizi bir para krizi olmakla beraber aynı zamanda SS krizi mahiyetindedir. 2001 krizi bir ikiz para ve bankacılık krizi tecrübesi olmakla beraber aynı zamanda SS krizi mahiyetindedir. 1988, 1991 para krizleri SS fenomenini içermemektedirler, dolayısıyla SS krizi mahiyetinde değildirler. 1984 finansal istikrarsızlık vakası hem krize dönüşmemiştir, hem de SS fenomeni içermemektedir.
Keywords : SS krizi, cari açık, Meksika krizi, 1994 Türkiye krizi, para krizi, finansal kriz, SS fenomeni, uluslararası sermaye, Tekila krizi, Türkiye ekonomisi, bankacılık krizi, kriz