KUR’AN SÛRELERİNİN BÜTÜNLÜĞÜ VE TARİHLENDİRİLMESİ SORUNU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Orhan Güvel

Pages : 103-118

Doi:10.34082/islamiilimler.1449526

View : 90 | Download : 95

Publication Date : 2024-03-09

Article Type : Research

Abstract :Kur’an’ın, belirli bir tarih aralığında vuku bulan birtakım hadiselerle ilişkili olarak şifâhî bir formda inzal edildiği bilinmektedir. Hz. Peygamber’in Kur’an’ın ilk muhataplarına canlı bir diyalog niteliğinde ilettiği vahiy bölümlerinin halifeler döneminde belirli bir yapısal ve biçimsel standart gözetilerek yazılı forma dönüşmesiyle Mushaf ortaya çıkmıştır. Şifâhî formdaki Kur’an bölümleri nüzul döneminde anlaşılabilmesi için gerekli yönleri haizken Mushaf hâline gelmesiyle dış bağlamından yoksun duruma gelmiş yahut bu yönde ciddi kayıplar yaşayarak metinleşmiştir. Bu yönüyle, tarihte tefsire ihtiyaç duyulmasını tetikleyen en önemli etkenlerden birinin Kur’an muhtevasının tarihle olan sıkı ilişkisinin metinleşme sürecinde uğradığı deformasyon olduğu ifade edilebilir. Bu yüzden bir tefsir faaliyetinin bu deformasyonu izale edebildiği ölçüde başarılı olduğu değerlendirilebilir. Bir Kur’an bölümünü tefsir etmek onun ait olduğu tarihle ilişkisini ortaya çıkarmakla eş değerdir. Başka bir deyişle bir Kur’an bölümünü doğru anlamak ancak onu doğru tarihlendirmekle mümkündür. Tefsir geleneğinde Kur’an’ı tarihlendirme çalışmaları büyük ölçüde sûre bütünlüğü esas alınarak yapılmıştır. Kaynaklarda yer alan sûrelerin nüzul sıralamasını esas alan listeler bunun en önemli kanıtıdır. Bu kabul özellikle uzun sûrelerde yer alan farklı tarih aralıklarında farklı hadiselerle ilişkili nazil olan âyetlerin tarihlendirilmesini güçleştirmektedir. Kanaatimizce Mushaf’ın farklı bölümlerinde yer alan müstakil âyet grupları tespit edilip bunlar ait oldukları tarihî bağlamlara irca edilmedikçe Kur’an’ın bir parçası ya da bütünü hakkında kapsamlı değerlendirmeler yapmak imkân dâhilinde değildir. Bu çalışmada tüm sûreleri yapısal ve tematik bütünlüğe sahip bölümler olarak kabul eden ve bunları tarihlendirmede kaynaklarda mevcut nüzul sıralaması listelerini esas alan tefsir araştırmalarının eksikliklerine işaret edilerek, müstakil âyet gruplarının tarihlendirilmesi için atılması gereken adımlara yönelik birtakım tespit, öneri ve değerlendirmelere yer verilecektir.
Keywords : Nüzul Kronolojisi, Tarihlendirme, Müstakil Âyet Grupları, Sûre, Tefsir