FERMAN PADİŞAHINDIR: III. AHMED’İN SAKAL FERMANINA DAİR BİR TARİH MANZUMESİ

Authors : Özlem Düzlü

Pages : 345-358

Doi:10.28981/hikmet.792629

View : 18 | Download : 10

Publication Date : 2020-10-31

Article Type : Research

Abstract :"Sakal” klasik Türk şiirinde "hat”, "lihye”, "rîş” ve "sakal” kelimeleriyle geçmektedir. Şiirlerde güzellik unsuru olarak ve dinî önemi dolayısıyla olumlu, güzelliği bozması sebebiyle de olumsuz çağrışımlarla kullanılan sakal kimi zaman başlı başına bir manzumeye de konu olabilmektedir. Bu tür manzumeler arasında ilk akla gelenler ise sakal tarihleridir. Şairlerin bir kimsenin, bir vesileyle, sakal bırakmasını ya da bir gencin sakalının çıkmasını tarih düşürmek suretiyle anlattığı bu manzumelere pek çok divanda rastlanmaktadır. Bu tarihler arasında Seyyid Vehbî’nin divanında yer alan bir manzume, yazılışına sebep olan olay ve bir kişinin değil, bir sınıfın sakal bırakmasını konu aldığı için dikkat çekicidir. Sultan III. Ahmed’in, ilmiye sınıfında birtakım imtiyazlara sahip, ulema çocuklarının sakal bırakmasına dair bir fermanı üzerine yazılan bu manzume hem tarihî bir belge niteliği taşımakta hem de Osmanlı sosyal hayatına dair bazı hususları ihtiva etmektedir. Bu çalışmada söz konusu manzume sakalın klasik Türk şiirinde kullanımı, manzumenin yazılışına sebep olan ferman ve Osmanlı sosyal hayatının yansımaları bağlamında ele alınmıştır.
Keywords : ferman, sakal, III. Ahmed, Seyyid Vehbî