MÂTÜRÎDÎ’DE BİREYSEL AHLAKİ OTONOMİ

Authors : Şaban Ali Düzgün

Pages : 1-10

View : 12 | Download : 8

Publication Date : 2018-07-15

Article Type : Research

Abstract :Otonomi, ahlak teorilerinde temel bir yere sahiptir. Bireysel ahlaki otonomi ise kişinin kendine ilişkin kapasitesine referansta bulunur ve bu kapasitenin dışarıdan manipüle edilmeden kendi içinden gelen gerekçelere ve itkilere dayalı olarak işlemesine işaret eder. Otonominin geleneksel olarak ahlaki sorumluluğun temelinde yattığına inanılmıştır. İnsanın ahlaken otonom bir varlık olduğunu peşinen kabul ettiğimizde hemen ardından şu sorunun cevaplanması icap eder: Ahlaken otonom bir varlığı hangi motifler harekete geçirir? Haz mı, fayda mı? Bu tartışma bizi amaç ahlakına yahut ödev ahlakına (deontolojik/kategorik ahlak) götürür. Daha da netleştirmek için şu soruyu soralım: Ahlaki eylemlerimizin kendinde bir amacı mı vardır yoksa bizzat bir ödev olarak mı onları yapmaktayız? Bu soruya cevap arama sadedinde elinizdeki metin ahlaki otonomi kavramsallaştırmasını Mâtürîdî’de ele almaktadır. Biliyoruz ki Mâtürîdî düşüncede Allah-insan ilişkisi ciddi bir yere sahiptir ve elimizdeki iki eseri Kitâbu’t-tevhîd ve Te’vîlâtu’l-Kur’ân’da bu tema, irade, kudret, kaza, kader ve Allah’ın yaratıcı iradesi gibi kavramlar etrafında işlenmektedir. 
Keywords : Mâtürîdî, hikmet, özgür irade, bireysel ahlaki otonomi.