Ortaçağ İslam Dünyası Coğrafi Eserlerine Genel Bakış: El-Ömeri ve Eseri Mesâlik el-Ebsâr Örneği

Authors : Hatice Güler

Pages : 90-101

View : 21 | Download : 11

Publication Date : 2017-12-24

Article Type : Review

Abstract :Coğrafya eserleri telif etmek, Müslümanların önem verdikleri ve en çok geliştirmeye gayret ettikleri bir durumdu. Esasında Ortaçağ İslam âlimleri coğrafyayı tarihe yardımcı bir ilim olarak addederek eserler vücuda getirmişlerdir. Çünkü tarihi malzeme ancak belli bir kronoloji ve mekâna oturtulduğunda ilmi açıdan bir değer kazanıyordu. Tarih yanında coğrafya sahasında da mühim eserler kaleme alan islâm âlimleri ekvatoru, enlem, boylam dâirelerinin uzunluğunu, aralarındaki mesafelerin uzaklığını bu günkü hesapların sonuçlarına çok yakın bulmuşlardır. Verdikleri bilgilerin kayda değer bir kısmı gözlemlere dayanıyordu. Bu coğrafya kitaplarının bir kısmı o zaman bilinen bütün dünyadan, bir kısmı ise İslâm dünyası ve komşularından bahsediyordu. Memlükler zamanında yaşamış, Kâtip Dimaşki adıyla tanınan Şehâbeddin Ebû’l-Abbas tarafından yazılan, üç ansiklopedik eserden en meşhuru olan Mesâlikü’l-Ebsâr fi Memâlikü’l-Emsâr adlı muazzam eser, tarih, coğrafya, devlet teşkilatı, idarecilik bakımından önemli kaynaklar arasında sayılmaktadır. Aynı zamanda biyografi bakımından çok değerlidir. Çalışmamızda İslam ülkelerinin tarihi coğrafyasına ait olan el-Ömeri’nin Mesâlikü’l-Ebsâr adlı eseri bağlamında İslâm dünyasındaki coğrafya eserlerine dair genel bir değerlendirme yapmış bulunmaktayız. Bu makale coğrafyanın tarihe yardımcı bir ilim olmasını oldukça mâkûl değerlendirerek coğrafyaya dayanmayan tarih kitabını tarih değil roman olarak gören bir felsefeye dayanmaktadır.
Keywords : Coğrafya, Memlük, Tarih, El-Ömeri