16. Yüzyıl’da Mevlevi teşkilatlanmasının Ayıntâb’ ın Osmanlı Devletine Entegrasyonunda Katkısı ve Bölge Özelinde Değerlendirilmesi

Authors : Nuri Öztürk

Pages : 74-96

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2022-07-01

Article Type : Research

Abstract :Devletlerin kuruluş aşamasında farklı etkenler sürece ya katkı sağlamıştır ya da süreci sonlandırmıştır. Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında ve sonrasında devletin genişlemesine Türkmen kitleler haricinde dini grupların etkisi göz ardı edilemez boyutta olmuştur. Türklerin İslamiyet’i kabulüyle gaza ve cihat Müslüman devletlerde fetihlerin hızlanmasını sağlamıştır. Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında da gaza ve cihat politikası topraklarını genişletmesine katkı sağlamıştır. Kuruluş yıllarında batı eksenli ilerleyen fetih politikası sonraki yıllarda doğu eksenli olarak devam etmiştir. 1516 yılında Ayıntâb ve bölgenin Yavuz Sultan Selim tarafından fethedilmesiyle, bölge üzerinde Osmanlı Devleti’nin hâkimiyetine katkı için Mevlevihane kurulmuştur. Mevlevihane’nin Yavuz Sultan Selim tarafından kurulması talimatı verilmiştir. Şii politikasının olumsuz etkisinin engellenmesi için Mevlevilerin bölgede teşkilatlanmasının önü açılarak bölge ayanlarından Mustafa ağa vazifelendirilmiştir. Ayıntâb’da kurulan Mevlevihane Konya’daki Mevlevihane’den sonra en büyük Mevlevihane olarak inşa edilmiştir. Ayıntâb Mevlevihane’si, Mevleviler için Menzil olarak inşa edilerek, Ortadoğu üzerine geçiş bu bölgenden olmuştur. Ayıntâb Mevlevihane’sinin bölge Mevlevihanelerine göre büyük olmasının nedeni Ayıntâb ‘ın stratejik konumundan dolayıdır. Bölge ticari güzergâh üzerinde olup ayrıca Ortadoğu ile köprü görevi görmektedir. Genel duruma bakıldığı zaman tekke ve zaviyeler genelde şehir dışında en ücra köşelerde açılmıştır. Şehrin en tenha bölgelerinin güvenliğinin sağlanması ve bu bölgelerin şenlenmesi tekkeler ve zaviyeler aracılığıyla olmuştur. Ayıntâb Mevlevihane’si tam tersine şehrin en merkezi yerinde inşa edilmiştir. Amaç olarak Şiiliğin bölge halkı ve esnafını etkilemesinin önüne geçmektir. Ayıntâb ‘ın 1516 yılında Yavuz Sultan Selim’in fethinin ardından bölgede Açılan Mevlevihane, Şii Propagandasına karşı Sünniliğin bölge üzerinde hâkim olmasını sağlamıştır. Çalışma da Ayıntâb Mevlevihane’sinin Ayıntâb ve bölge üzerinde Şii faaliyetinin engellemesine değinilerek Bölgenin Osmanlı Devleti’ne entegrasyonuna katkısı incelenmiştir.
Keywords : Ayıntâb, Osmanlı, Safevi, Mevlevihane, Şii, Sünni