اشتراطُ ابنِ حبان تبيينَ السماع، وأثره في الحكم على الراوي بالتدليس

Authors : Yousef Jirou

Pages : 69-86

View : 64 | Download : 27

Publication Date : 2021-06-30

Article Type : Research

Abstract :Ravi tedlis ile bilinmesini hadisinin kabul edilmemesinin nedenlerinden biri, bu nedenle el-cerh ve et-Ta'idil imamlarının müdellis olan raviler hakkında biligi verme önem gösterip ve hadislerinde bulunan tedlisi uyarıda bulunmalarıdır. Tabi ki müdellisler halını beyan ederek her imamın yöntemi vardı. Bu konuda alımlardan İmam Ebu Hatim İbn Hibban’dır. İbn Hibban, kitaplarında söz ettiği bir grup râvide şu şartları koşmuştur: Rivayetlerinde şeyhlerinden duyduklarına (sema’) dair beyanda bulunmalarını ki, bu topluluk iki kısma ayrılır: Tedlisle niteleyip duymalarını (sema’) şart koştuğu kısım ve tedlisle nitelemeyip duymalarını (sema’) şart koştuğu kısım. Alimlerin -Hadis ve diğer ilim erbabının- cumhurunun ittifakla kabul ettiği görüşe göre ravi müdellis ise rivayetinin kabulü için: Genel olarak şeyhlerinden duyduğunu (sema’) beyan etmesi şart koşulur. Araştırmacı burada: İbn Hibban ikinci kısımda duymayı (sema’) beyan etmeyi neden şart koştuğu ile ilişkili bir problem buldu, halbuki bu ravileri ne kendisi ne de başkası tedlisle nitelemedi. Bununla birlikte İbn Hibban’dan sonra gelen alimlerden, raviyi tedlisle nitelemeyi bu şart koşmaya bağlamaları kabul edilebilir mi? Araştırmacı, araştırmanın girişinde İbn Hibban'ı tanıtıp tedlisin tanımını (sınırlarını) beyan ederken bu sorunu ele aldıktan sonra müdellislere ilişkin İbn Hibban’ın metoduna ve bu ravilere ilişkin muamelesine arz etti (yaklaşımına uyarladı). (İbn Hibban bu ravilerden) rivayet etti mi? Hangi yolla (yöntemle) onlardan rivayet etti? Daha sonra araştırmacı, raviyi tedlis ile nitelendirmek için bu koşula güvenen âlimleri açıkladı, böylece araştırmacı, bu araştırmanın sonucunda, bu ravileri tedlisle yargılamamamız gerektiği sonucuna varır.
Keywords : hadisi şerif, İbn Hibban, cerh ve te’dil, raviler, tedlis, seme’a