Filistin’de Yaşanan Arap-Yahudi Çatışmaları Özelinde Peel Komisyonu Kararları ve Arapların Türkiye’den Beklentileri (1929-1939)

Authors : Mehmet Ali Duran

Pages : 57-80

Doi:10.34230/fiad.1023362

View : 37 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research

Abstract :Yahudilerin vaat edilmiş toprak efsanesi, üstün ırk vurgusu Filistin’e olan göçleri artmıştır. 20. yüzyıla gelindiğinde ise Siyonizm, Yahudiler için bir ideolojiden çok bir devlet kurma ideali hâline gelmiştir. Birinci Dünya Savaşı sonrası Filistin bölgesinin İngiliz Manda İdaresine bırakılması bölgeye olan Yahudi göçlerini artırmıştır. Filistin’de Birinci Dünya Savaşı sonrası kurulmuş olan İngiliz Manda İdaresi sonrası bölgedeki nüfus yapısı Yahudi göçleriyle değişmeye başlamıştır. Bölgeye yaşanan göçlerinin devam etmesi beraberinde Arap-Yahudi çatışmalarını da getirmiştir. 1920-1933 yılları arasında Arap-Yahudi çatışmaları genellikle mahalli çapta kalırken İngiltere’nin Yahudi göçlerine karşı tutumu ve 1933 yılında Almanya’da Nazi idaresinin başa gelmesi sonucu Filistin’e Yahudilerin göçlerini dikkat çekici bir şekilde artmıştır. Bu göç hareketi, Araplar tarafından tehlikeli görülerek, tepkilerin şiddetlenmesine sebep olmuştur. Bu bağlamda bölgedeki en şiddetli Arap-Yahudi çatışması 1936 yılından sonra ortaya çıkmıştır. Bu durum İngiltere’yi bir çözüm arayışına itmiştir. Bu bağlamda İngiliz Hükümeti bölgedeki çatışmaları çözmek için Peel Komisyonu (Filistin Kraliyet Komisyonu) adında bir komisyon oluşturmuştur. Bu komisyonca bir rapor hazırlanmıştır. Taksim Raporu olarak da anılan bu raporla Filistin’in taksimine karar verilmiştir. Bu karar Yahudilerden ziyada bilhassa Arapların tepkisine neden olmuştur. Bu bağlamda, Filistin başta olmak üzere Irak ve Suriye’de bu komisyon kararı kınanmış ve gösteriler düzenlenmiştir. Türk arşiv belgelerinde bu gösterilerde Türkiye lehine sloganlar atıldığı ve afişler taşındığına dair bilgiler görülmüştür. Ayrıca bu noktada destek arayışına geçen Arap toplulukları Türkiye’yi bölgede başat güç olarak görmüşler ve Türk Hükümeti’nden yardım talep etmişlerse de Türkiye konuyu Lozan Antlaşması çerçevesinde İngiliz manda idaresinin iç meselesi olarak görmüş ve 1947 yılına kadar konunun dışında kalmayı sürdürmüştür. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Yapılan çalışmada; 1929-1939 yılı arasında Filistin’de yaşanan Arap-Yahudi çatışmaları ve bu çatışmalara Arap ve Yahudi grupların tepkisi, Arapların Türk Hükümeti’nden yardım çağrıları ve bunun etkileri, bölgede Türkiye lehine yapılan gösteriler, İngiliz Manda İdaresinin sunmuş olduğu çözüm önerileri ve bütün bu gelişmelerin sonuçları ortaya konmuştur.
Keywords : Filistin, İngiliz Manda İdaresi, Arap-Yahudi Çatışması, Yahudi Göçü, Peel Komisyonu.