Kudüs’te Görünür Olma Siyaseti: Osmanlı Nişan Taltifleri (1872-1917)

Authors : Ali Ihsan Aydin

Pages : 38-56

Doi:10.34230/fiad.1011375

View : 36 | Download : 8

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research

Abstract :19. yy. diplomasisinin taltif araçlarından biri olarak kullanılan nişanlar, tüm dünyada olduğu gibi Osmanlı devleti tarafından da yaygın bir şekilde kullanıldı. Modern dönemde, diplomaside daha etkin olmak ve görünürlüğü arttırmak amacıyla ortaya çıkan Osmanlı nişanları 19. yüzyılın ortasında standart şekil ve hüviyete bürünerek, bürokrasinin çeşitli kademelerindeki memurların göğsünü süslemeye başladı. Bu doğrultuda ilk kez nizamnamesiyle birlikte ihdas edilen Mecîdî Nişanı, alt kademe ve taşradaki memurlar, statü verilmek istenen şahıslar ve devletçe takdir edilen kişilere verilmeye başlandı. 1872’de müstakil mutasarrıflık statüsüyle doğrudan Dahiliye Nezareti’ne bağlanan Kudüs’te memur, eşraf ve diğer önde gelen kişiler de gerek Mecîdî Nişanı ve gerekse sonradan ihdas edilen Nişan-ı Osmânî gibi farklı nişanlar ile taltif edilmekteydi. Nişanlar devlet tarafından standart prosedürlerle memur ve askerlere belli bir hiyerarşide verilirken şehrin eşrafı, yabancı konsoloslar ve Gayrimüslim cemaat ileri gelenlerine ise özel gerekçelerle ve bulundukları mevkiler dikkate alınarak gönderiliyordu. 1872-1917 arasındaki süreçte İstanbul’dan Kudüs’e gönderilen nişanların sayısı kimi dönemlerde çok azalırken kimi dönemlerde ise oldukça artmaktaydı. Dönemlere göre nişan sayılarındaki bu değişimin nedenleri merkezi politikalarla doğru orantılıydı. Padişah değişimleri, savaş durumları ve bölgesel politikaların değişimi, yürütülen nişan prosedürlerinin sayısını etkiliyordu. Hatta Kudüs örneğine bakıldığında, oraya son dönemlerde gönderilen mutasarrıfların profilleri de nişan sayılarındaki artışa etki etmişti. Çünkü taşraya gönderilen nişanlar, çoğu kere mutasarrıfların talebi üzerine ve ilgili mercilerin onayı ile gönderilirdi. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren merkezden Kudüs’e, sayısı artarak gönderilen nişanlar memurların ve oradaki önemli kişilerin devlete bağlılığının arttırılması amacına yönelikti. Kudüs ve civarında daha görünür olmak isteyen merkezi yönetim, nişan taltiflerini bu amaçlarla etkin bir şekilde kullandı.
Keywords : Kudüs Mutasarrıflığı, Mecîdî Nişanı, Nişan-ı Osmânî, Taltif, Diplomasi