İsrail Tarih Ders Kitaplarının (1948-2014) Gözünden Selçuklular: Filistin-Kudüs Hâkimiyetleri ve Haçlı Seferleri ile Cihat Hareketinin Başlangıcındaki Rolleri

Authors : Selim Tezcan, Mehmet Sadık Gür, Alper Sarıbaş

Pages : 103-133

View : 33 | Download : 7

Publication Date : 2018-01-30

Article Type : Research

Abstract :Öz: Bu çalışma Selçuklu tarihinin, Selçukluların Filistin ve Kudüs’teki hâkimiyet dönemlerinin ve Haçlı Seferleri ile Haçlılara karşı cihat hareketinin başlamasında oynadıkları rolün İsrail’de bugüne kadar yayınlanmış olan İbranice ve Arapça tarih ders kitaplarında nasıl işlendiğini ele almak ve kitaplardaki Türk imgesine bu açıdan ışık tutmak amacını taşımaktadır. Arapça kitapların tersine, İbranice ders kitaplarında Selçuklu tarihine Haçlı Seferleri tarihinden bağımsız olarak hemen hiç yer verilmemektedir. Haçlı Seferleri bağlamında da İbranice kitaplarda Selçukluların ele geçirdikleri Filistin ve Kudüs’te Hristiyanlara uyguladıkları baskılar ve Hristiyan hacılara çıkardıkları zorluklar ile Haçlı Seferlerinin başlamasına neden oldukları ileri sürülmektedir. Arapça kitapların çoğunluğu bu açıklamayı benimsememekte ve daha çok seferlerdeki çeşitli aktörlerin maddi saiklerine vurgu yapmaktadır. Selçukluların Suriye ve Filistin’e hâkim olmalarının Erken Ortaçağdan beri yolunda giden Hristiyan-Müslüman ilişkilerine ve Akdeniz ticaretine zarar verip kesintiye uğrattığı, bu durumun da ancak Haçlıların bölgeye hâkim olmasıyla düzeldiği yolundaki analizlerde de İbranice kitapların Selçuklulara yönelik bu olumsuz bakışı yansımaktadır. Arapça kitaplarda ise benzeri bir analize rastlanmamaktadır. İbranice ve Arapça kitaplar Zengi ve Nureddin Mahmud’un Haçlılara karşı mücadelelerine de yer vermekte, kimi İbranice kitaplar Zengilerin cihat hareketini diğer Müslüman beylikler üzerindeki güçlerini genişletmek için araçsallaştırdığı yolunda eleştirel bir yaklaşım benimserken Arapça kitaplarda iki lider de cihat hareketin başlatan kişiler olarak övülmektedir.
Keywords : İsrail, Tarih Ders Kitapları, Selçuklular, Kudüs, Haçlı Seferleri