17. YÜZYILDA HARPUT KALESİ

Authors : Celalettin Uzun, Enver Çakar

Pages : 337-350

Doi:10.18069/firatsbed.346947

View : 26 | Download : 9

Publication Date : 2016-07-30

Article Type : Research

Abstract :Stratejik öneminden dolayı, Harput Kalesi eski çağlardan beri birçok devletin egemenlik kurmak istediği önemli bir savunma merkeziydi. Çubukoğulları ile Türk hâkimiyetine geçen Harput, sırasıyla Artuklular, Selçuklular, Dulkadiroğulları, Akkayunlular ve Safevilerin idaresinde kalmış, 1516 yılında ise Osmanlı hâkimeyetine geçmiştir. Harput Kalesi’nde 17. yüzyılda küçük bir askeri birlik görev yapmaktaydı. Kalenin yanı sıra şehrin güvenliğinden de sorumlu olan bu birliğin başında âmir olarak bir dizdar bulunuyordu. Dizdarın emri altında ise bir kale kethüdası ile yeterli sayıda hisar eri vazife yapmaktaydı. 17. yüzyılda Harput Kalesi’nde, Kale Mahallesi adıyla bilinen bir yerleşim alanı da vardı. Burada, çoğunlukla askeri görevliler aileleri ile birlikte oturuyorlardı. Mahalle sakinleri toplu ibadetlerini ve dinî etkinliklerini Kale Camii ve Hüseyin Ağa Camii adlarını taşıyan mekânlarda yerine getiriyorlardı. Kale Camii’nin etrafı aynı zamanda sosyal ve iktisat hayatın cereyan ettiği önemli bir merkeziydi. Şehrin önde gelen tüccarlarının bir kısmı Kale Mahallesi’nde oturuyordu. Harput Kalesi’nde, güvenlik ve asayişten sorumlu askeri görevlilerden başka, kalenin bakım ve onarımı ile ilgilenen mimarı ile dini ve vakıf kurumlarında hizmet veren görevliler de vardı. Bu çalışmada, Osmanlı arşiv belgeleri kaynak olarak kullanılmak suretiyle, 17. yüzyılda Harput Kalesi’nin fiziki durumu ile kalenin şehirdeki askeri ve sosyal fonksiyonu üzerinde durulmuştur.
Keywords : Elazığ, Harput, Harput Kalesi, Kale Mahallesi, Sosyal ve İktisadi Hayat