18. Yüzyıl Osmanlı Alimlerinden Lâlezârî Ve El-Yâkûtetu’l-Hamrâ’ Adlı Mâturîdî Hâşiyesi

Authors : Muhammet Sacit Kurt

Pages : 1310-1346

Doi:10.51702/esoguifd.1138551

View : 13 | Download : 8

Publication Date : 2022-09-15

Article Type : Research

Abstract :Türk-İslam coğrafyasının yetiştirmiş olduğu önemli şahsiyetlerden biri olmasına rağmen Maturidî ilmî çalışmalarda hak ettiği yeri edinememiştir. Son yıllarda Maturidî üzerine yapılan çalışmalar artsa da müellife ait Te’vîlâtu’l-Kur’ân adlı tefsirin haşiyeleri müstakil olarak çalışılmamıştır. Yazıda, 18. Yüzyıl Osmanlı ulemasından Lâlezârî Mehmed Tâhir Efendi’nin Te’vîlâtu’l-Kur’ân üzerine yazmış olduğu el-Yâkûtetu’l-Hamrâ’ adlı risalesi tetkik edilmiştir. Risale, Te’vîlâtu’l-Kur’ân üzerine yazılan iki haşiyeden biri olmasına karşın tahkiki yapılan nüshalarda da eserin Türkçe tercümesinde de kendisinden istifade edilmemiştir. Bu yüzden makalede risale tetkik edilecektir. Yazıda ilk olarak müellif kısaca tanıtılmış, akabinde eser incelemesine geçilmiştir. Daha önce yapılan çalışmalardaki eksiklikler giderilmeye, hatalar tashih edilmeye çalışılmıştır. Bu inceleme esnasında yararlanılan yazmalar ve nitelikleri hakkında bilgi verilmiş, sonrasında "imanda istisna” meselesine dair çeşitli görüşler serdedilen ve sonunda tasavvufî yorumlarda bulunulan eserin tahlili yapılmıştır. Ayrıca İbnu’l-Arabî ekolüne yakınlığıyla bilinen müellifin tefsir, kelâm, tasavvuf ve mantık ilimlerinin bilgi birikimiyle yoğrulmuş risalesi üzerine değerlendirmelerde bulunulmuştur. Eserin tahkikli neşri de çalışmanın sonuna eklenmiştir.
Keywords : Tefsir, Maturîdî, Lâlezârî, İbnu'l-Arabî, Te'vîlâtu'l-Kur'ân