Hicrî VI. Asırda Hadisçilerde Fikir Özgürlüğü İmkânı -Abdulğanî El-Makdisî’nin (öl.600/1203) Uğradığı Mihneler Örneği-

Authors : Rıdvan Kalaç

Pages : 1034-1061

Doi:10.51702/esoguifd.1126356

View : 14 | Download : 9

Publication Date : 2022-09-15

Article Type : Research

Abstract :Hicri VI. asrın önemli Hanbelî mezhebi hadis âlimlerinden birisi olan Abdulğanî el-Makdisî, çeşitli sebeplerden dolayı muhtelif mihnelere maruz kalmıştır. Onun yaşadığı bu mihnelerin temel sebebi, benimsediği fikirlerine karşı tahammülsüzlüktür. Sert bir mizaca sahip olan Abduğanî el-Makdisî, münker karşısında büyük bir tepki göstermiş ve benimsediği selef itikadını çok sert tepkilere rağmen her ortamda savunmaktan geri durmamıştır. Yaşadığı mihnelerin ilki hadis elde etmek amacıyla rıhle gerçekleştirdiği Isfahan’da Eş‘arilerle olmuştur. Abdulğanî’nin başını belaya sokan ikinci mihnesi, Musul’da Hanefilerle yaşadığı polemiklerden kaynaklanmıştır. Abdulğanî’nin burada Ukaylî’nin Ebu Hanife’yi ağza alınmayacak sözlerle takdim eden ed-Duafaü’l-Kebîr adlı eserinden dersler yapması Ebû Hanife taraftarlarını harekete geçirmiş ve kurulacak mahkemede idam edilmesi talep edilmişti. Onun son iki mihnesinden ilki Dımaşk’ta diğeri ise Mısır’da itikadi yaklaşımlarından dolayı Eş‘arilerle olmuştur. Eş‘arilerle fikri tartışmalar yaşayan ve bu fikirlerinden dolayı küfürle itham edilen Abdulğanî, vefat ettikten sonra bu çileli yaşantısından kurtulmuştur. Bu çalışmada Abdulğanî el-Makdisî’nin uğradığı mihnelerin sebepleri üzerinde durulmuş ve yaşadığı bu sıkıntılı süreçte benimsediği fikirlerinin eserlerindeki izdüşümleri ortaya konulmuştur.
Keywords : Hadis, Abdulğanî el-Makdisî, Hanefiler., Mihne, Sıkıntı, Eşâriler