İSKİLİPLİ ABDÜLKÂDİR BİN İSMAİL’İN KASÎDE-İ BÜRDE ŞERHİ

Authors : Mustafa Ramazan Yüksel

Pages : 348-365

View : 26 | Download : 14

Publication Date : 2022-04-27

Article Type : Research

Abstract :Türk edebiyatında XV. yüzyılda başlayan şerh geleneği, varlığını özellikle Arapça ve Farsça eserlerden yapılan şerhlerle devam ettirmiştir. XVI. yüzyılda klasikleşen bu gelenek, XVIII-XIX. yüzyıllarda artmış ve dilbilim, hadis, fıkıh, astroloji, tıp, edebiyat, hukuk gibi birçok alanda şerhler ortaya konmuştur. Arapçadan en fazla şerh edilen eserlerin başında Kâ’b b. Züheyr’in (24/645?) Hz. Peygamber tarafından affedilmek; Bûsîrî’nin (695/1296?) ise hastalığına şifa bulmak umuduyla yazmış oldukları kasideleri gelmektedir. Farklı zamanlarda ve farklı amaçlarla yazılan bu kasideler, ayrı ayrı isimlere sahip olmakla birlikte, aralarındaki birtakım ortaklıklar dolayısıyla Kasîde-i Bürde olarak ünlenmiştir. Türk İslam edebiyatında oldukça rağbet gören bu iki kaside için manzum veya mensur, çok sayıda şerh kaleme alınmıştır. Bu kasidelerden İmam Bûsîrî’ye ait ve asıl adı el-Kevâkibü’d-dürriye fî medhi hayri’l-beriyye olan kasideye yazılmış mensur şerhlerden biri de İskilipli Abdülkâdir b. İsmail’e aittir. Şu ana kadar hakkında herhangi bir çalışmaya rastlanmayan bu şerh, Berlin Devlet Kütüphanesi Hs. Or. 4572’de kayıtlıdır. Abdülkâdir b. İsmail bu şerhi, insanların kasideyi anlayabilmelerine ve bu sayede faziletlerinden faydalanabilmelerine vesile olmak, ayrıca Hz. Peygamber’in şefaatine nail olmak amacıyla yazmıştır. Şârihin, ayrıntılı kelime analizleri, beyitlerin müstakil olarak okunuşları hakkında verdiği bilgiler ve beyitlerde geçen konularla ilgili anlattığı rivayetlerle kaleme aldığı bu şerh, Kasîde-i Bürde’ye yazılmış önemli şerhlerden biridir. Bu çalışmada Ka’b b. Züheyr ile Bûsîrî’nin hayatlarına ve eserlerine kısaca değinilmiş, ayrıca Bûsîrî’inin Kasîde-i Bürde’sinin yazılış sebebi, okunuş sebepleri, bölümlere ayrılması, beyit sayısı ve şerhleri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından, eserinden hareketle Abdülkâdir b. İsmail hakkında bilgi verilmiş, eserinin nüsha tavsifi, yazılış sebebi, yazılış tarihi ve şerh metodu hakkında bilgiler verilerek şerh ilim âlemine tanıtılmıştır.
Keywords : Bûsîrî, İskilipli Abdülkâdir b. İsmail, Kasîde-i Bürde, şerh.