TÜRK EDEBİYATINDA "FİHRİST-İ ŞÂHÂN" TARZI MANZUMELER VE ADANALI MÜVERRİH SÜRÛRÎ’NİN SİLSİLE-İ NEFÎSE ADLI ESERİ

Authors : Mustafa Özkat

Pages : 527-570

View : 24 | Download : 10

Publication Date : 2021-08-30

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı Coğrafyasında gelişen Klasik Türk edebiyatının tarih düşürme ve hezl (hiciv) söyleme alanlarındaki en büyük temsilcisi hiç şüphesiz Adanalı Sürûrî (1752-1814) olmuştur. Tarih düşürme alanındaki ilk temsilci Hızır Bey’den (öl. 1459) Tanzimat dönemine kadar olan süreçte bu sanatın önde gelen şahsiyetleri arasında Edirneli Nazmî, Bursalı Hâşimî, Dürrî, Seyyit Vehbî, Kâmî, Kırımlı Rahmî, Nedim, Şâkir, Râşid ve Enderunlu Fâzıl gibi isimler sayılırsa da Adanalı Sürûrî’nin yeri ayrıdır. Tarih düşürme sanatını yaşamının bir parçası hâline getirmiş olan şair, hem ürettiği binlerce tarih manzumesiyle hem de bir tek konu üzerine söylediği onlarca tarih manzumesiyle diğerlerinden ayrılır. Bu yönüyle "Sultânü’l-müverrihîn”, "üstâd-ı küll”, "imâmü’l-müverrihîn” olarak anılmayı hak etmiş bir şairdir. Tarih düşürmedeki ustalığının yanında hezl/hiciv vadisinde de önde gelen şahsiyetlerdendir. Mizâhî kişiliğini tarih manzumelerine de yansıtmış olan şairin eserleri bu iki grup içerisinde değerlendirilmektedir. Neşât-engîz adını verdiği dîvânından başka Hezliyyât ve kendi adıyla anılan târih mecmuası (Mecmû’a-i Sürûrî) bilinen şaire ait -araştırmalarımız sonucunda- üç eseri daha tespit edilmiştir: Bâb-ı Târîh, Fihrist-i Şehân ve Silsile-i Nefîse. Tarih düşürme sanatıyla ilgili bu üç eserden ilki 1798-1801 yılları arasında Fransızlara karşı yapılan Mısır’daki savaşları konu alırken diğer ikisi Osmanlı padişahlarının cülûs tarihleri ile ilgilidir. XVII. yüzyılda Solak-zâde Hemdemî ile başlayan "Fihrist-i Şâhân” geleneğinde kaleme alınmış bu son iki eserden Silsile-i Nefîse, makalemizde ayrıntılı olarak incelenmiş ve iki nüshası karşılaştırılmak suretiyle transkripsiyonlu olarak neşredilmiştir. 
Keywords : Adanalı Seyyid Osman Süruri, tarih düşürme, , Fihrist-i Şahan, Silsile-i Nefise, hezl