KLASİK TÜRK ŞİİRİNDE BİR FAHRİYE YOLU: MESLEKİ YAKIŞTIRMALAR

Authors : Erkan Akalin

Pages : 503-526

View : 32 | Download : 11

Publication Date : 2019-02-28

Article Type : Research

Abstract :Şiir, Devlet-i Aliyye’nin sosyokültürel yapısı ile hemhâl olmuş, toplumsal dokunun âdeta nüvesine konuşlanmış bir sanat dalıdır. Ancak bu sanatsal meşgale aynı zamanda bir meslek; her âdemin dünyada yaşamak için tuttuğu işlerden biridir. Öyle ki toplumun her kesiminden birçok insan eğlenmek, eğlendirmek, paylaşmak, haber vermek, uyarmak, tartışmak gibi nedenlerin yanı sıra geçinmek için de duygu ve düşüncelerini nazma çekmiştir. Ayrıca Osmanlı insanının zihin dünyasında şairliğin esasen Allah vergisi bir hüner olduğuna kanaat getirilmiş, sıkı bir gayret ve disiplinle, yerleşik sanat kaidelerine uyularak ve büyük şairlerin eserleri olabildiğince takip edilerek geliştirilebildiğine inanılmış ve bu itibarla ilm-i şiirin mahiyeti, değer ölçütleri divan şairleri tarafından çok kere söze konu edilmiştir. Diğer taraftan klasik Türk şiiri metinlerinin sosyal hayatla olan güçlü bağının bir yansıması olarak divan şairlerinin, günlük yaşamın en kesif ve işlek mahallerinden biri olan iş dünyasına, çalışma hayatına ve daha özelde devlet memurluğunun çeşitli görevlerine veya serbest meslek erbabının çarşı ve pazardaki türlü yapıp etmelerine ilişkin gerçek veya mecaz düzlemde çok defa atıfta bulunduğu, mesleki terminolojiden devamlılıkla istifade ettiği görülmektedir. Bu çalışmada söz konusu mesleki göndermelerin gerçekleşme vesilelerinden biri olan fahriye dizeleri üzerinde durulmuş; divan şairlerinin övünürken sözlerinin tesirini artırmak üzere sıklıkla başvurdukları ifade bağlamlarından birinin ya genel anlamda şairlik mesleği ya da kendi şairlik hünerleri ile başka meslekler arasında türlü benzeşim yolları açmak olduğu ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords : Klasik Türk şiiri, Osmanlı şairleri, fahriye, meslekler, benzeşim