HELVACIZÂDE SÂDIKÎ MUSTAFA EFENDİ’NİN ÇEŞİTLİ YAZMA ESERLERDEKİ MANZUMELERİ

Authors : Eren Çabuk, Talha Dilben, Sadık Alaçam

Pages : 284-337

View : 24 | Download : 8

Publication Date : 2018-08-20

Article Type : Research

Abstract :İslamiyetten sonraki Türk edebiyatında tasavvufun geniş bir etkisi olmuştur. Tasavvuf halktan saraya kadar toplumun her kesimi üzerinde etkisini hissettirmiştir. Halk için bir eğitim mektebi konumunda olan tekkelerde ve daha programlı eğitimin verildiği medreselerde tasavvuf adeta her şeyin üzerine bina olunacağı bir temel olarak görülmekteydi. Bu etkiyle ve böyle bir ortamda oluşturulmuş olan tekke ve tasavvuf edebiyatı, Türk edebiyatı içerisinde uzun yıllar boyunca kendini göstermiştir. Ortaya çıkışı birtakım buhranlara, sıkıntılara dayalı olan tasavvuf, etkisini gösterdiği yüzyıllar boyunca insanların sığındığı bir manevi liman gibi olmuştur. İnsan hayatını düzenleyen, kendine özgü davranış biçimleri ortaya koyan ve belirli aşamalardan oluşan tasavvuf, en yoğun görüldüğü tekkelerde, tarikatlarda, mürşitlerin ve müritlerin dillerinde ve kalemlerinde insanları kendi sahasına davet eden bir edebiyatı da doğurmuştur ve Ahmed Yesevi gibi pirlerin, Yunus Emre gibi dervişlerin öncülüğünde dikkat çekici ve etkisi yüzyıllar boyunca sürecek olan bir saha oluşturmuştur.  Ayrıca Klasik Türk Edebiyatında da yoğun bir şekilde kendini göstermeye devam etmiştir. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda yaşamış olan ve Şeyh Mustafa olarak da anılan Kayserili mutasavvıf şair Helvacızâde Sâdıkî Mustafa Efendi de manzumelerinde tasavvufi etkinin oldukça fazla görüldüğü bir divan şairidir. Sâdıkî mahlaslı birçok şair bulunması ve yazma eserlerde şairin adının tam olarak verilmemesi Helvacızâde Sâdıkî’ye ait olan şiirlerin tespiti konusunda birtakım zorluklar ortaya çıkartmaktadır. Çalışmamızda, Sâdıkî Mustafa Efendi’nin, Helvacızâde ve Helvacıoğlu olarak da yazma eser mecmularında anıldığı tespit edilmiş ve onun çeşitli yazma eserlerdeki yirmi adet manzumesinin metni ve tıpkıbasımları verilmiştir.
Keywords : Helvacızâde Sadıkî, Tasavvuf, Manzume, El Yazması, İlahi