ŞAİRE ÖZGÜNLÜK HAKKI TANIMAK: FİRDEVSÎ-İ RÛMÎ’NİN KUTBNÂME’Sİ VE LATÎFÎ’NİN ELİTİST ELEŞTİRİSİ

Authors : Edith Gülçin Ambros

Pages : 50-74

View : 33 | Download : 8

Publication Date : 2018-08-20

Article Type : Research

Abstract :Özgünlük bazen beklenmedik bir yerde karşımıza çıkar. Bu çalışmada Firdevsî-i Rûmî veya diğer adlariyle Firdevsî-i Tavîl ya da Uzun Firdevsî’nin (857/1453-?) Kutbnâme adlı eserinde Divan şiiri kurallarına uymamakla özgünlük gösterdiğini ileri süreceğiz. Bu eser, Venediklilerin 1501 yılında giriştikleri Midilli baskınını destansı bir havayla anlatan bir manzum tarihtir. Dilinin sadeliğinden ve içindeki popüler şiirsel unsurlardan dolayı Kutbnâme halkın kolaylıkla anladığı ve severek dinlediği bir eser olmuştur. Kutbnâme, destansı bir mesnevi olup, dili konuşma dilidir ve destanlara yakışır şekilde abartılıdır. Anlatım akıcıdır. Destansı olması, yüksek sesle okunacağını veya okunabileceğini akla getirir. Kutbnâme ’de vezin uygulamasında aşırı derecede "aruz tasarrufları”na başvurulmakta ve Divan şiirinin kafiye kuralları birçok zaman göz ardı edilmektedir. Ne var ki bunlar halk şiirinde hata sayılmaz ve çok yaygındır. Latîfî, Firdevsî-i Rûmî’nin çok kötü bir Divan şairi olduğunu söylemiştir. Divan şairi olarak kötü olması, genel anlamda kötü bir şair olması anlamına gelmez; bu, ancak eserinde hiç şiirsellik yoksa ileri sürülebilir. Aslında Kutbnâme ’de çok şiirsel öge vardır. Bu ögelere halk şiirinde çok rastlanır. Eğer Firdevsî-i Rûmî halk eserlerine ilgi duyduysa –ki duymuş olduğu Süleymânnâme ’sinden anlaşılmaktadır– halk şiirinin göreli özgürlüğünü divan şiirine uygulamak istemiş olabilir. Bu durumda da yeteneksizlikten değil, özgünlükten söz etmemiz gerekir. Varsayımımızı örneklerle açıklayacağız. Araştırılması gereken farklı bir husus da onunkisi gibi bir yaklaşımın ne derece yaygın olmuş olduğudur.
Keywords : Firdevsî-i Rûmî, Kutbnâme, Divan Şiiri, Halk Şiiri, Özgünlük