AZMÎ-ZÂDE HÂLETÎ DİVANI'NDAKİ ŞİİRLERİN SÖZDAĞARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Authors : Yavuz Özkul

Pages : 13-31

View : 27 | Download : 7

Publication Date : 2018-08-20

Article Type : Research

Abstract :Dil, bireyin ve toplumun tüm değerlerini, soyut ve somut unsurlarını, tabiatla ilgili unsurları barındıran bir yapıdır. Bu yapı içinde oluşturulan kelimeler bireyin düşüncelerini, yargılarını, değerlerini açıklamak amacıyla kullanılır. Divan şiirinin, kelime dağarcığı bakımından hayatın her safhasına nüfuz edemediği, bir çeşitlilik ortaya koymadığı yönünde bir görüntü verdiği düşünülür. Bu durum zaman zaman divan şiiri dilinin Farsça, Arapça, Türkçe kelimelerin harmanlanarak kullanılmasından dolayı gayr-i milli olmakla itham edilmesine de yol açar. Oysa şair için bunun bir önemi yoktur. Divan şairi sahip olduğu hüner ve ustalıkla bir araya getirdiği kelimeleri çoğu zaman geniş bir anlam zenginliğiyle ortaya çıkarır. Bu çalışmada Azmî-zâde Hâletî’nin divan şiiri geleneği çerçevesinde divanında kullanmış olduğu kelimelerin istatistiği üzerinde durulmaya ve kelime dağarcı hakkında bilgi verilmeye çalışılacaktır. Bu amaçla divanda geçen kelimelerin belli başlı gruplar ve bu gruplara tabi kelimelerin kullanım sayılarını gösterir bir sınıflandırma yapılmıştır. Bu sınıflandırma sonrası Azmî-zâde Hâletî Divanı’ında elde edilen verilerle benzer konuda yapılmış çalımalarda bulunan veriler karşılaştırılmıştır. Bu mukayeseyle Hâletî’nin kelime dağarcığının genel uygulama ile olan benzerlik ve farklılıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma istatistiki bir çalışma olarak tek başına bütün bir divan şiiri geleneğinin sözdağarını ortaya koymada elbette yetersizdir. Ancak genişlemeye uygun yapısıyla genel bir veriye ulaşmada yardımcı olacak niteliktedir.
Keywords : Şiir, Sözdağarı, Gelenek, Azmi-zâde Hâletî, İstatistik