Getting to the Final Form: Reforming of the Alevi and Bektaşi Belief Through Their Interaction with One Another

Authors : Reyhan Erdoğdu Başaran

Pages : 451-480

Doi:10.18403/emakalat.759634

View : 15 | Download : 6

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Research

Abstract :Osmanlı İmparatorluğu döneminde zuhur eden popüler dini gruplardan olan Alevilik diğer bir adıyla Kızılbaşlık ve Bektaşilik modern dönemde daha ziyade ‘Alevilik-Bektaşilik’ başlığı altında kullanılagelmiştir. Bu kullanış biçimi birbirinden farklı tarihsel serüvene sahip olan bu iki dini kurumun aynı inanç biçimini ve zümreyi yansıttığı intibaı vermektedir. Araştırmacıların geneli tarihsel gelişimlerdeki farklılıklarına rağmen, Fuad Köprülü ve akabinde İrene Mélikoff’un çalışmalarının etkisi ile her iki grubun da temelde aynı kökten yani ‘Babaîlikten’ türediği düşüncesini benimsemişlerdir. Diğer yandan iki grup arasındaki tarihsel bağlantı kabul edilmekle birlikte, bu bağlantının ne zaman, nasıl ve hangi şartlar altında başladığı ve geliştiğine yönelik sorular ile tam olarak ilgilenilmemiştir. Bu makalenin temel amacı Alevilik-Bektaşilik entegrasyonunun tarihsel serüvenini ele almak ve bu bağlantının zaman içinde her iki grubun dini yapısında ortaya çıkardığı muhtemel değişikliği irdelemektir. Çalışmaya öncülük edecek sorular şu şekilde sıralanabilir: Osmanlı Devleti tarafından tanınan ve desteklenen Bektaşilik nasıl ve neden Osmanlı Devleti’nin bütünlüğüne bir tehdit olarak görülen ve itibarı zedeli olan dini bir grup ile temas etmiştir? Kızılbaşlık’dan Alevilik inancına dönüşüm sürecinde Kızılbaş-Bektaşi entegrasyonun etkisi nedir? Alevilik-Bektaşilik birlikteliği her iki grubun inanç biçimini nasıl şekillendirmiştir?
Keywords : Alevilik, Bektaşilik, Kızılbaşlık, Hacı Bektaş, Osmanlı