Kâdî Abdülcebbâr’ın Yükselişi ve Düşüşü

Authors : Samet Karahüseyin

Pages : 773-805

Doi:10.18403/emakalat.632379

View : 50 | Download : 11

Publication Date : 2020-12-30

Article Type : Other

Abstract :Öz İslâm düşüncesini incelerken bazı yapısal zorluklara okuma ve anlamlandırma biçimlerindeki bozukluklar da eklenebilir. Düşünceyi meydana gelip geliştiği doğasından kopuk ele almak ne kadar eksikse, aniden ölüp yok olan bir nesne gibi algılamak da o denli yanlıştır. Düşüncenin tarihini sadece bir ekol veya şahsın etrafında düşünmek ne kadar yanlıysa, sadece bir devlete veya hanedana ithaf etmek de o derecede yanıltıcıdır. Siyasî tarihin başarılarını düşüncenin tarihine yormak ne kadar bütünlükten uzak bir bakış açısıysa, siyasî tarihin başarısızlıklarından ötürü düşünceyi mahkûm etmek de o kadar sorgulanmaya açıktır. Bu yaklaşımlar ışığında ele alınan Kâdî Abdülcebbâr, Mu‘tezilî düşüncenin en önemli temsilcilerindendir. Kendisi Büveyhîlerin sarayında etkin görevlerde bulunduğu gibi ekolünün düşünsel serüveninde başat isimler-dendir. Bu makale, kendisinin görüşlerini yansıtan eserlerini yazdığı serencamı siyasî ilişkiler üzerinden aydın-latmaya çalışmaktadır. Bu vesileyle hem Kâdî Abdülcebbâr hem de Mu‘tezile kelâm düşüncesi üzerindeki bazı soru işaretleri giderilmeye çalışılmıştır. Böylelikle Kâdî Abdülcebbâr üzerinden oluşan fikirler dünyasına farklı perspektifler sunulabilecektir.
Keywords : Mu'tezile, Büveyhî İktidarı, Kâdî Abdülcebbâr, Sâhib İbn Abbâd, Siyaset