İslam Mezhepleri Tarihi Anabilim Dalında Alevilik Üzerine Yapılan Alan Çalışmalarının Bilim Üretimine Katkısı

Authors : Fevzi Rençber

Pages : 455-470

Doi:10.18403/emakalat.364215

View : 17 | Download : 4

Publication Date : 2017-12-30

Article Type : Research

Abstract :Geçmişten beri Anadolu’da yaşanıla gelen Alevîlik ve Bektaşîlik örf, adet, gelenek ve görenekleriyle İslam mezhepleri tarihi alanında araştırılmaya ihtiyaç duyulan konulardan biri haline gelmiştir. Alevîlik tartışmaları günümüz Türkiye’sinde tüm canlılığı ile devam ederken Alevîler ve Alevîlik konusunda türlü yorumlar yapılmaktadır. Buna ilaveten Alevîlik hakkında yapılan çalışmalara baktığımızda bu çalışmaların çoğunun ilmi kıstaslar esas alınmadan oluşturulduğunu, büyük çoğunluğunda sübjektif değerlendirmeler yapıldığını ve bu çalışmalarla Alevîliğin asılsız inanç ve temellere dayandırılarak konumlandırılmaya çalışıldığını görmekteyiz. Alevîlik algısı içerisindeki farklı yaklaşımların birbiriyle uyuşmayan geleneksel uygulamaları ve yöreden yöreye farklılık gösteren ibadet şekilleri ile inanç unsurlarını bünyesinde barındırması Alevîlik üzerine bilimsel nitelikli alan araştırmalarının yapılması zorunlu kılmaktadır. Geleneksel Anadolu Alevîliği, yaşayan ve yaşatanlardan öğrenilerek inanç, ibadet, kültür ve ahlâk ilkeleri esas alınarak tarihsel ve güncel boyutlarıyla incelenmelidir. İlahiyat Fakültelerinde Alevîlik üzerine yaklaşık olarak 80-90 kadar yüksek lisans çalışması yapıldığı görülmüştür. Sadece İslam mezhepleri tarihi alanında ise, ulaşabildiğimiz kadarıyla alan çalışması olarak 22 adet yüksek lisans tezi bulunmaktadır. Yine ilahiyat fakültelerinde yaklaşık olarak 20-25 arası doktora çalışması yapıldığı görülmüştür. Ancak islam mezhepleri tarihi anabilim dalında alan çalışması olarak yaklaşık altı adet doktora tezi, bir adet kitap olmak üzere toplam 7 adet bulunmaktadır. Alevîlik üzerine araştırma yapan batılı araştırmacıların aksine günümüz Türkiye’sinde belli bir döneme kadar tarihsel ve güncel boyutlarıyla Alevî-Bektaşî topluluklar üzerine akademik çalışmaların yapılmamış olması bir eksiklik olarak değerlendirildiğinde yapılan alan çalışmalarının bilim dünyasına katkısı tartışılmazdır. Bizde bu çalışmamızda ülkemizde yüksek lisans ve doktora seviyesinde Alevîlik hakkında yapılan alan araştırmalarının bilgi üretimine katkılarını tartışacağız.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Alevîlik-Bektaşîlik, Alan Çalışmaları, Bilgi Üretimi, Bilim Politikaları