Devvani'nin Akaidu'l-Adudiyye Şerhi ve Kelamcılığı

Authors : Mustafa Akman

Pages : 471-530

Doi:10.18403/emakalat.343083

View : 10 | Download : 6

Publication Date : 2017-12-30

Article Type : Bookreview

Abstract :Çalışmamızda Şerhu’l-Akâid-i Adudîyye isimli şerhin tanıtımını yapıp Devvâ-nî’nin buradaki kelâmcılığını ortaya koymaya çalışacağız. Devvânî Osmanlı kelâm düşüncesinin şekillenmesinde etkili kelâmcılardan biridir. Felsefe ile din arasında temelde bir uzlaşı kurma çabasında olduğu görülen Devvânî’nin en mühim hedefinin, felsefeye itibar kazandırmak olduğu anlaşılmaktadır. İşrâk ve vahdet-i vücûd felsefelerini benimseyen Devvânî, Meşşâî ve İşrâkî terminolojiyi birlikte kullanmış, hem Meşşâîlerinin hem de İşrâkîlerin bu yöndeki yaklaşımlarını birleştiren bir tutum sergilemiştir. Devvânî kelâmî konuların hemen tamamında Eş’arî söylemi esas almıştır. Eserlerini kelâmî, felsefî ve tasavvufî bir zemine oturtmaya çalışan ve kelâmdaki şerh ve hâşiye geleneğinin zirve ismi olan Devvânî şerhi asırlarca medreselerde okutulmuştur. Bu itibarla üzerinde çokça şerh ve hâşiye yazılmış bu metnin, düşünce biçimi ve öncelikleri; mahiyeti, sonrasındaki döneme etkisi ve seçtiği konular ile bu konuları ele alış biçimi önem arz etmektedir. Bu arada metnin felsefik boyutu ve müellifinin sûfî bir filozof kimliğe sahip olması ayrı bir önemi haizdir.
Keywords : Celâleddin ed-Devvânî, Kelâm, Eş’arî, Felsefe, Tasavvuf, Şerh ve Haşiye