Reddiye Metinlerinde Dil ve Üslûp: Minhacu's-Sünne Örneği

Authors : Ismail Akkoyunlu

Pages : 441-471

Doi:10.18403/emakalat.644908

View : 25 | Download : 10

Publication Date : 2019-12-31

Article Type : Research

Abstract :Dinler arası ilişkilerde olduğu gibi mezhepler arası ilişkilerde de dil ve üslûp, son derece önemli bir yer işgal etmektedir. Dil ve üslûba dayalı mezhepler arası ilişkilerin kök saldığı ve kalıcı hale geldiği en önemli değişkenlerden biri olarak ise karşımıza reddiye metinleri çıkmaktadır.  İslam düşünce tarihinin ilk dönemlerinden itibaren mezheplerin birbirlerini görme ve okuma biçimlerinin kalıba dökülüp somutlaştığı zemin olarak varlık kazanan reddiye metinleri, birçok açıdan tahlil ve tenkidi hak etmektedir. Reddiye metinlerinin doğası gereği en fazla öne çıkan belki de en çok tahlil edilmesi gereken karakteristik özelliği ise bu metinlerde kendisine sıkça yer bulan anlama çabasından uzak, dışlayıcı ve ötekileştirici dildir. Reddiye metinlerinin tarihine bakıldığında dışlayıcı ve ötekileştirici dilin en çok kullanıldığı eserlerin başında Şiî-Sünnî reddiye metinlerinin geldiği görülür. Daha çok imamet ve hilafet gibi tarihin derinliklerine kök salmış tartışma konularının yer aldığı bu edebiyatta Hanbelî âlim İbn Teymiyye’nin Minhācu’s-Sünne adlı Şiîlik reddiyesi, dil ve üslûp açısından ayırt edici bir konuma sahiptir. Zira bu metin, yer verdiği ayrıştırıcı ve ötekileştirici dili nedeniyle hem Şiî-Sünnî ilişkilerine etki etmiş hem de günümüzde dahi referans kaynağı olarak kendisini var kılmayı başarmıştır. Bu nedenle makalemizde İbn Teymiyye’nin Minhācu’s-Sünne adlı Şiîlik reddiyesinde tercih ettiği ayrıştırıcı dil ve üslûp; metin tenkidi, mezhebî aidiyet ve mezhepler arası ilişkiler açısından analiz edilecektir.
Keywords : İslam Mezhepleri Tarihi, Minhacu's-Sünne, Reddiye, İbn Teymiyye, Dil, Üslûp