SARIKEÇİLİ YÖRÜKLERİNİN ÇUVAL DOKUMACILIĞI VE DOĞAL BOYACILIĞIN SON TEMSİLCİSİ: UNESCO YAŞAYAN İNSAN HAZİNESİ ÖDÜLLÜ EMİNE KARADAYI

Authors : Mehmet Ali Eroğlu

Pages : 1492-1505

Doi:10.17755/esosder.1252137

View : 100 | Download : 238

Publication Date : 2023-10-20

Article Type : Research

Abstract :1946 yılında kurulan ve Türkiye\'nin de içinde bulunduğu 191 üye ülkeden oluşan UNESCO kapsamında, Sarıkeçili Yörüklerinden Emine Karadayı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünce hazırlanan "Yaşayan İnsan Hazineleri Türkiye Ulusal Envanteri” ne doğal boya ve dokuma alanında kaydedilmiştir. Emine Karadayı, 1965 Mersin/Gülnar doğumlu, okur-yazar olmayan, ancak geleneksel Yörük yaşamını yansıtan kültürel değerlere sahip çuvallar dokuyan, ödüllü bir dokuma ve doğal boya ustasıdır. Bu çalışmada; somut olmayan kültürel miras kapsamında, yaşayan insan hazinesi kategorisinde, dokuma ve doğal boyacılıkta ödül alan Karadayı’nın, kaybolma tehlikesindeki dokumalar grubunda olan çuval dokumaları ve Sarıkeçili Yörük yaşamı incelenmiştir. Dokumaların motif, desen ve kompozisyon uygulamaları, Yörük yaşam ve kültürünün izlerini taşımaktadır. Son yıllarda azalmakta olan Yörük yaşamı kültürü ve el sanatları yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Bu çalışmada; Yörük yaşamında, kullanımı günümüzde de devam eden çuvallar; desen, renk ve kompozisyon özellikleri açısından incelenmiştir. Sarıkeçili Yörükleri kullandıkları çuvalların büyük bir bölümünü Alaçuval olarak isimlendirmişlerdir. Bu çalışmada incelenen çuval dokumaları desenlerine göre; topakyanışlı, kirmenli, koçboynuzlu, sandıklı, alaca, pıtraklı, kullanım alanlarına göre; un çuvalı, elbise çuvalı, yiyecek çuvalı, kullanılan malzemeye göre; Kıl, Yoz ve Kara çuval gibi isimlerle gruplandırılmıştır.
Keywords : Sarıkeçili, Yörük, Çuval, Unesco, Dokuma, Yoruk, Sack, Weaving