Seyyah Şair Ebu Dülef el-Hazrecî ve Makâmât Geleneğindeki Rolü

Authors : Zeynel Abidin Soysal

Pages : 182-200

View : 11 | Download : 9

Publication Date : 2021-12-31

Article Type : Research

Abstract :Ebu Dülef Mis‘ar b. Mühelhil el-Hazrecî (ö. 390/1000), Mütenebbî (ö. 354/965) ve Ebu Firâs el-Hamdânî (ö. 357/968) gibi şair, Ebu Hayyân et-Tevhîdî (ö. 414/1023) ve Bedîüzzamân el-Hemedânî (ö. 398/1008) gibi edebiyatçı, Mes‘ûdî (ö. 345/956) ve Makdîsî (ö. 390/1000) gibi coğrafyacı ve İbnü’l-‘Amîd (ö. 360/970) ile Sâhib b. ‘Abbâd (ö. 385/995) gibi idareci ve şair şahsiyetlerin yaşadığı hicri dördüncü asırda yetişmiş önemli bir şair ve seyyahtır. Dönemin yönetici sınıfıyla kurduğu irtibat sayesinde çıktığı Çin, Doğu-Batı Türkistan ve Hindistan seyahatleri sonucunda ‘‘er-Risâletü’l-Ûlâ/İlk Risale’’; Azerbaycan, İran ve Ermenistan gezilerinin ardından ise ‘‘er-Risâletü’s-Sâniye/İkinci Risale’’ eserlerini kaleme almıştır. Bu risalelerde, müşahede ettiği yerlerin siyasi, sosyal, dînî, ekonomik ve sanatsal yapılarına dair önemli birçok bilgiyi kayıt altına almıştır. Sâhib b. ‘Abbâd’a ithaf ettiği ve ‘‘Benu Sâsân’’ denilen grubun edebiyat üzerinden insanlardan para koparma yöntemlerini açıkladığı ‘‘el-Kâsîdetü’s-Sâsâniyye’’ kasidesiyle de gerçek şair kimliğini ortaya koymuştur. Bu zengin kültürel karakteri ile Ebu Dülef, Arap edebiyatı tarihine, yeni bir edebî nesir türü olan, ‘‘makâmât’’ sanatını kazandıran Bedîüzzamân üzerinde en fazla etkili olan şahsiyetlerdendir.
Keywords : Ebu Dülef, er-Risâletü’l-Ûlâ, er-Risâletü’s-Sâniye, el-Kâsîdetü’s- Sâsâniyye, Makâmât