İbn Kayyim’in İ‘lâmü’l Muvakkı‘în Adlı Eserinde Nassa Ziyade Meselesi Hakkında Hanefîlere Yönelttiği Eleştirilerin Değerlendirmesi

Authors : Ebru Bariş

Pages : 158-186

View : 12 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research

Abstract :Şer‘î delillerin ikincisi kabul edilen sünnet (hadis), dört mezhep imamı tarafından birçok fıkhî meselenin çözümünde kullanılmıştır. Sünnetin hücciyeti konusunda mezhep imamları arasında herhangi bir ihtilaf görülmezken hadislerin çoğunluğunu oluşturan âhâd haberlerin kabul şartlarında bazı ihtilaflar ortaya çıkmıştır. Özellikle Hanefî ulemânın haber-i vâhide yaklaşımları ve delil olarak kabulü için diğer mezheplerde olmayan birtakım şartlar öne sürmeleri birçok fıkhî ihtilafın ana sebebini oluşturmuştur. Bu Hanefîlerin sahih hadisleri reddettiklerine dair iddialara da yol açmış ve ağır eleştirilere mâruz kalmalarına sebep olmuştur. Bu eleştirilerden biri de meşhur Hanbelî âlimi İbn Kayyim el-Cevziyye (ö. 751/1350) tarafından İ‘lâmü’l-muvakkı‘în adlı eserde yapılmıştır. Birçok âlim tarafından bu tür eleştiriler yapılmakla birlikte İbn Kayyim’i onlardan ayrıcalıklı kılan hususlardan biri Hanefî fıkıh düşüncesinde önemli bir yere sahip "nas üzerine ziyade” konusunu örnekleriyle birlikte eserinde genişçe ele almasıdır. Bir diğeri ise Hanefîlerin adeta kendi usul prensipleriyle çelişerek bazı hadisleri nas üzerine ziyade gerekçesiyle reddederken birçok hadisi de nassa ziyade olmasına rağmen kabul etmelerine yönelik tenkitleridir. Bu çalışmada, İbn Kayyim’in Hanefîlerin hadis metoduna yönelik tenkitlerine genel olarak değinilmekle beraber özel olarak "nassa ziyade” meselesine dair tenkitleri ele alınacak ve genel bir değerlendirme yapılacaktır. Eleştirilerin daha net anlaşılabilmesi için meselenin teorik arka planına da değinilecek ve Hanefîlerin bu eleştiriler karşısında öne sürdükleri deliller ve usulleriyle olan tutarlılığı ya da iddia edilen tutarsızlığı tespit edilecektir.
Keywords : Fıkıh Usulü, Sünnet, Haber-i Vahid