Kitâbü’l-Bed’ ve’t-Târîh‘i Bağlamında Mutahhar b. Tâhir el-Makdisî’nin (ö. 355/966) İslam Tarihindeki Yeri

Authors : Hasan Çiftçi

Pages : 187-207

View : 10 | Download : 7

Publication Date : 2020-12-31

Article Type : Research

Abstract :İlmin ve düşüncenin hareketlilik kazanıp doruğa çıktığı hicrî III. ve IV. asırda tarih yazıcılığına farklı perspektiflerin katıldığı döneminin eserlerinde görülmektedir. IV./X. yüzyılın sonuna gelinceye dek İslâm tarihi alanında çok sayıda eser telif edilmiştir. Bunlar arasında hâlen temel kaynak olarak kalmayı başaran sayılı eserler bulunmaktadır. Aynı zamanda bu eserler kendi türlerindeki eserler arasında ilkler olmaktadır. Bu eserler arasında döneminin ilmî-fikri atmosferini yansıtan ve kendi türü içinde en kapsamlısı olan eser, hicrî IV. asırda yaşamış olan Makdisî’nin Kitâbü’l-Bedʾ ve’t-târîh adlı eserdir. Telif bakımından eser, yeni tarih anlayışının özelliği olan senedin terkedildiği ve diğer disiplinlerin tarihin içine katılarak kaleme alınmaya başlandığı umûmî tarih kaynaklarının ilk nüvelerdendir. Müellifi, haber aktarmada senedi terk etmekle beraber başta İslâm tarihi olmak üzere tefsir, kelâm, felsefe, dinler tarihi ve astronomi gibi alanlardan söz ederek neredeyse İslâmî ilimlerin tamamını içine alacak şekilde eserini kaleme almıştır. Kitâbü’l-Bedʾ ve’t-târih’in kendinden önce kaleme alınmış kaynaklardan farklılık arz eden özelliklerinin ortaya konularak İslam tarihindeki yerinin tespiti ve takdimi önem arz etmektedir. Makalede; yetiştiği döneme genel bir bakışla Makdisî’nin hayatı, ilmî yolculuğu, ders aldığı hocaları, eserleri ve eserlerinden biri olan Kitâbü’l-Bed’ ve’t-târîh’i bağlamında İslâm tarihindeki yeri ele alınacaktır.
Keywords : İslâm tarihi, Umûmî tarih, Tarih yazımı, Kitâbü’l-Bed’ ve’t-târîh