Adana İli, Şambayadı Köyünde Çocukluk Dönemi İnanç Ve Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme

Authors : Fazıl Özdamar

Pages : 128-147

View : 26 | Download : 10

Publication Date : 2021-06-29

Article Type : Research

Abstract :Adana ili, Çukurova ilçesine bağlı bir yerleşim birimi olan Şambayadı köyü, adından da anlaşılacağı üzere Şambayadı Yörük-Türkmenleri tarafından kurulmuştur. Şam’dan Anadolu’ya göç eden ve günümüzde Adana dışında Adıyaman ve Karaman’da da kendi boy adıyla kurdukları yerleşim merkezlerinde yaşayan bu Türkmenler, doğumdan ölüme kadarki geçiş dönemlerindeki inanç ve uygulamaların yanında deyim-atasözü, masal, fıkra, halk hikâyesi vd. sözlü kültür ürünlerini yerleşik hayata geçtikten sonra da muhafaza etmişlerdir. Bu kültür unsurlarının yaşatılmasında kültürel etkiye kapalı olması etkilidir, denilebilir. Doğum günü kutlaması ve "gün yapma” gibi modern kültürün bazı unsurları dışında köy halkı dış dünyaya hemen hemen kapalıdır. Çeşitli yasal ve dinî baskılara rağmen İslam öncesine ait birçok pratik ve büyüsel işlemler, açık veya gizli şekilde hâlâ yapılmaktadır. Makalede Şambayadı köyündeki bebeklik ve çocukluk dönemi inanç ve uygulamaları incelenmiştir. Öncelikle söz konusu Türkmenler ve köy ile ilgili tarihî ve genel bilginin ardından bebeklik ve çocukluk dönemindeki ad koyma, bebek görme, diş hediği ve nazar ile ilgili inanç ve uygulamalar ile bazı kaçınmaların neler olduğu ele alınmış ve bunların çağdaş halkbilimi kuramlarına göre yorumlarına ve işlevlerine yer verilmiştir. Ayrıca söz konusu köyde derlenen ninniler işlevsel ve tematik açıdan incelenmiştir. Makalede kullanılan veriler, Şambayadı köyünde yaşayan ve mensubu olduğum Türkmenler arasında 2004’ten başlamak üzere günümüze kadar yapılan derleme ve gözlemlerle elde edilmiştir.
Keywords : Şambayadı Köyü, çocukluk, dinî ve büyüsel işlemler, diş hediği, nazar, ninni