HANEFÎLERDE ÂMMIN KAPSAMI VE ARKA PLANINDAKİ TARTIŞMALAR

Authors : Ömer Yilmaz

Pages : 181-210

Doi:10.21054/deuifd.284964

View : 12 | Download : 10

Publication Date : 2016-12-28

Article Type : Research

Abstract :Âm lafızların kapsamına ilişkin olarak Hanefî âlimlerin görüşleri incelendiğinde konunun nahivle ve kelâmla yoğun ilişki içinde olduğu görülmektedir. Bazı Hanefî âlimlerin kelâmî bir tartışma olarak büyük günah işleyenlerin durumunu âm lafızların kapsamı çerçevesinde ele almaları, konunun kelâmî yönünü göstermektedir. Zira Ehl-i sünnete göre büyük günah işleyen müslümanlar, cehennemde ebedi olarak kalmayacaklardır. Bu hükme ulaşılabilmesi ise şirk dışındaki günahların affedileceğini belirten âyetlerin genel kapsamlı olduklarının kabulüne bağlıdır. Diğer yandan âmmın kapsamına ilişkin görüş ayrılıklarının temelinde nahivle ilgili tartışmaların yer alması, konunun esas itibariyle bir nahiv meselesi olduğunu da göstermektedir. Ancak konunun kelâmî yönü, nahivle olan ilişkisinden daha fazla gündeme taşınmıştır. Çünkü Hanefîler ve Mu’tezile, âm lafızların genel bir kapsama sahip oldukları noktasında görüş birliğine varmışlardır. Bu görüş birliğini kimi araştırmacılar, özellikle Irak Hanefîlerinde Mu’tezilî etkinin varlığına delil olarak göstermişlerdir. Ancak Hanefîler, büyük günah işleyenlerin imandan çıkmadıklarını ve cehennemde ebedi olarak kalmayacaklarını kabul etmişlerdir. Bu konuda Mu’tezile karşıtı bir görüş benimseyen Hanefîlerin, âmmın genel bir kapsama sahip olduğu noktasında onlarla görüş birliğine varmış olmaları; âmmın nahiv ve lügat ilimleriyle ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda anlaşılır hale gelmektedir.
Keywords : Âm, Tevakkuf, Mürtekib-i kebire