Bir Anadolu Kentinin Kuruluş ve Gelişmesinde Sanayinin Etkisi: Ayancık Örneği

Authors : Mutlu Kaya, Cevdet Yılmaz

Pages : 167-188

Doi:10.30803/adusobed.346754

View : 31 | Download : 9

Publication Date : 2018-04-27

Article Type : Research

Abstract :Ayancık, Karadeniz Bölgesi kıyı kuşağında Sinop ilinin gelişmiş ilçelerinden biridir. İlçe merkezi olan bugünkü Ayancık kenti, Cumhuriyetin ilk yıllarında kaza merkezi olmakla birlikte, küçük bir köy görünümündedir. 1929 yılında yöredeki zengin bitki örtüsüne bağı olarak ilçe toprakları üzerinde kurulan orman işletme sistemi ve bunun merkezi kısmını oluşturan Ayancık’ta inşa edilen kereste fabrikası bu küçük yerleşmenin kaderini değiştirmiş, Ayancık Cumhuriyet Türkiye’sinin fonksiyonel anlamda ilk sanayi kentlerinden biri olmuştur. Ayancık ilçe merkezinde yabancı sermayeli bir şirket olarak kurulan ZİNGAL T.A.Ş. kısa zamanda yöre üzerinde etkisini göstermiş, orman işletme sahasında çalışan 3000 işçiden ayrı olarak, fabrikada çalışan 600 işçisi ile o günkü nüfusuna oranla, yaşayanların neredeyse yarısından fazlası geçimini endüstriyel faaliyetten sağlamaya başlamıştır. 1930’ların başlarından itibaren artık fonksiyonel anlamda bir sanayi kenti olan Ayancık’ın ekonomik, sosyal ve kültürel yapısı hızla değişmiştir. Sineması, hastanesi, halkevi, veterineri, tenis kortu vb. modern spor alanlarına kavuşan Ayancık, bu fabrika ve işletme sayesinde Türkiye’de elektriğe en erken kavuşan yerleşmelerden de biri olmuştur. Araştırmada kentsel yerleşmenin oluşumu ve gelişiminde ana etken olan yöredeki geniş ve verimli ormanlara bağlı olarak kurulan kereste fabrikası nın etkisiyle bir sanayi kasabasının ortaya çıkışı ve getirdiği yenilikler ile onu Cumhuriyetin ilk yıllarında diğer kentlerden farklı kılan sebepler Ayancık örneğinde açıklanmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada ç alışma alanı Ayancık ilçe merkezi ile sınırlandırılmış, kırsal alan dahil edilmemiştir.
Keywords : Sinop, Ayancık, Sanayi Kasabası, Şehirsel Fonksiyon