تخصيص العام بالعرف
Authors : Abdulbari Aziz Othman
Pages : 67-102
Doi:10.31457/dased.891013
View : 16 | Download : 11
Publication Date : 2021-12-26
Article Type : Research
Abstract :Örf, halkın kamusal ve özel menfaatlerini gerçekleştiren ve sürekli yenilenen bir temel dayanak olmasından dolayı şer‘î hükümlerin en önemli delillerinden biridir. Birçok fıkhî hüküm ve kararların yerine getirilmesini sağlamaktadır. Aynı şekilde ihtiyaç duyulması halinde kaynak olarak kolaylıkla kullanılabilir. Örfün, İslâm hukukunun kaynak ve hükümleri arasındaki yerini ve önemini açık bir şekilde ortaya koyan çok sayıda şer‘î nass varid olmuştur. Ayrıca şer‘î hükümler, kendisine eşlik eden sosyal durum ve şartlardan büyük ölçüde etkilenmektedir. Şerî nasslar (Kuran, Sünnet), vahyin nuzül dönemi ve bu nassların Şâri‘ tarafından ortaya konulduğu dönemde ifade ettikleri dilsel ve geleneksel anlamlarına göre yorumlanmalıdır. Şari tarafından, genel bir şerî hüküm varid olduğunda ve insanlar bu genel şer‘î nassın kapsadığı hükümlerden bir kısmıyla muamele etme konusunda belirli bir gelenek veya alışkanlığa sahipse, bu genel şerî nassın insanlar arasındaki hâkim olan örf ile tahsis edilmesi hususunda âmlimler ihtilafa düşöüşlerdir: Cumhura göre: bu genel hüküm, insanlar arsında yaygın ve hâkim olan örf ile tahsis edilemez ve bu genel nass olduğu gibi umumu üzerinde bırakılır. Hanefi, Maliki ve bazı Hanbeli âlimlerine göre ise; örf genel şerî nassı tahsis eder. İslam hukukçularının pratik (amelî) örfün ‘ammı tahsîs edip etmediği konusundaki tartışmalarından kasıt, sadece Kur'an-ı Kerîm ve hadis-i şeriflerden ‘amm olan nasslardır. İnsanların sözlerindeki umuma gelince: âlimler hem pratik örf hem de yaygın adetlerle tahsîs edilmesinin câiz olduğu hususunda hemfikirdirler. Genel bir nassı tahsis eden pratik örften maksat, nübüvvet zamanındaki örftür. Bu çalışmada, umumun örf ile tahsîsi ve bu tahsîsin fıkıh ilminin; İbadet, muamelat ve suç ve cezalar gibi çeşitli konularına olan etkisi örneklerle açıklanmıştır.Keywords : Örf, , Umûm, , Tahsîs, , Deliller, , Örnekler,