"Siyasî-Fıkhî Ahkâmın" Fıkıh Usûlü Zemininde Temellendirilmesi: Cüveynî’nin el-Gıyâsî’sinde Kat‘iyyât-Zanniyyât Ayrımı ve Modern Yorumları

Authors : Özgür Kavak

Pages : 21-55

View : 19 | Download : 9

Publication Date : 2009-12-01

Article Type : Other

Abstract :Bu çalışmada, bir ahkâm-ı sultâniye eseri olan Gıyâsü’l-ümem’de İmâmü’l-Harameyn el-Cüveynî’nin (419/1028-478/1085) "siyasî-fıkhî ahkâm”ı nasıl değerlendirdiği meselesi incelenmiş ve bu kitabı konu edinen müelliflerden Wael B. Hallaq ile Particia Crone’nin bu ayrımdan hareketle Cüveynî’nin görüşlerine dair değerlendirmeleri tenkit edilmiştir. Cüveynî’nin bahsi geçen eserinde "siyasî-fıkhî ahkâm”, elde edilmesi bakımından kat‘î ve zannî olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Kat‘î olan hükümler ümmeti mutlak manada bağlayan meselelerden oluşurken, zannî olanlar haklarında kat‘î delil bulunmadığından ulemânın ictihadına terk edilen meselelerden müteşekkildir. Teorik alt yapısı fıkıh usûlü eserlerinde bulunan bu ayrım, onun tarafından elGıyâsî’ye taşınmakta ve kitaptaki tüm meseleler bu ayrıma göre ele alınmaktadır. Hallaq ve Crone ise bu ayrımı Mâverdî’nin geliştirdiği hilafet anlayışına alternatif bir teori olarak görmekte ve Cüveynî’yi hilafet makamına güçlü bir askerî liderin geçmesine zemin hazırlamakla, bir başka tabirle "hilafeti sekülerleştirmekle” itham etmektedirler
Keywords : Cüveynî, Kat‘iyyât, Zanniyyât, Siyasî-Fıkhî Ahkâm, Hilafet, Sekülerlik