Melâmet Karşısında Kaygusuz Abdâl

Authors : M. Esat Harmanci

Pages : 265-278

View : 12 | Download : 15

Publication Date : 2018-12-30

Article Type : Research Article

Abstract :Anadolu’da ilk ürünlerini vermeye başlayan Türk edebiyatı, göçerlerin yeni dini ve yeni kültürleri tanıma sürecinin etkisinde şekillenmiştir. Sözlü kültürün ve henüz kurumsallaşma öncesi inanç düzeninin etkisi de söz konusu edildiğinde, Anadolu’da kendine özgü bir edebi dil ortaya çıkmış oldu. İslam dinini göç sürecinde tanımış olan Türk toplumu, tabiatına da uygun olan ezoterik yatkınlık nedeniyle adına daha sonra tasavvuf diyeceğimiz bir duygu dilini özümsemiştir. Bahsi geçen İslamlaşma ve Batıya doğru göç sürecinde, manevi hava Melâmet merkezli bir maneviyat ekseninde şekillenmekte idi. Anadolu’daki öncülere bakıldığında ilk edebi üretim yapan sanatçıların hemen hepsinin Melâmet meşrepli aşk anlayışını dile getirdikleri görülür. Zamanla Anadolu’ya özgü hale gelen bu gezginci dervişliğin en yetkin temsilcilerinden biri de Kaygusuz Abdâl’dır. Bu makalede, eserlerinden hareketle Kaygusuz’un Melâmet algısı üzerinde durulacak ve eserlerine yansıması ele alınacaktır. Erkan ve doktrin açısından Anadolu Melâmîliği bağlamında Kaygusuz Abdâl’ın yeri ve önemi üzerinde durulacaktır. Melâmet doktrinine uygun düşen anahtar kavramlar üzerinden Kaygusuz’un Melâmete yaklaşımı ve kendine özgü söylemi ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
Keywords : Melâmet edebiyatı, Kaygusuz Abdâl, Abdâllık, meşrep