Bâbur Divanında Öncelemeler ve Öncelemelerde Paralelizm

Authors : Üzeyir Aslan

Pages : 1-26

Doi:10.15247/dev.60

View : 25 | Download : 12

Publication Date : 2010-06-01

Article Type : Bookreview

Abstract :Herhangi bir cümle öğesine belli bir amaçla ilk sırayı vermeye devrikleme/önceleme denir. Edebî metinlerde öncelemeler, manayı kuvvetlendirir, duygu yoğunluğu sağlar. Şair ve yazarlar öncelemeyi kendi özgün sanat anlayış ve üslupları gereği tercih ederler. Klasik Türk şiirinde çoğu divanda önceleme örnekleri ile karşılaşılabilir. Çağatay edebiyatının önemli şairlerinden olan Bâbur (1483-1530)'un divanı da bu metinlerdendir. Bâbur divanında stilistik bir özellik olarak dikkati çeken öncelemeler: Men, sen, ol, biz ve bu zamirleri; kim, kaysı, kaysı bir, neçe, kanı soru sözcükleri; eger, gehî, hem, ne, yene bir bağlamları; ayş, dehr, feryâd, gül, hoş ol, hüsn ehli, ışk, kadd, göñül, köz, köz yaşı, kuyaş, neçe, tarahhum, yaglıg ve yaz faslı sözcükleri; cinaslı, anlamdaş, yakın ve karşıt anlamlı, kökteş sözcükler; klasik şiirde sevgili tipine ait unsurları ifade eden kelimeler ve boldı köñlüm, bolgay mu, gâfil olma, ne bilgey-sen eylemleridir.
Keywords : Bâbur, önceleme, paralelizm, stilistik inceleme.