Sahte Haber Araştırmaları Bağlamında Mevzû Hadislerin Yayılması

Authors : Nergis Karaaslan, Hayati Yılmaz

Pages : 249-278

Doi:10.33415/daad.1397288

View : 109 | Download : 200

Publication Date : 2024-03-31

Article Type : Research

Abstract :Sahte haberler, teknolojinin gelişimi, internetin kolay ulaşılabilirliği ve sosyal medyanın aktif kullanımıyla son zamanlarda yaygınlık kazanmıştır. Bu yaygınlıkları farklı alanların dikkatini çekmiş ve sahte haberler çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Modern dönemin sahte haberlerinin bir benzeri hadis tarihinde de mevcuttur. Bunlar, söylemediği halde Hz. Peygamber’e atfedilen mevzû hadislerdir. Mevzû hadisler, siyasî, şahsî ve itikâdî gibi pek çok farklı nedenle üretilmiş, yaygınlık kazanmış ve etkileri günümüze değin devam etmiştir. Bu çalışmada ilk olarak internette yayılan sahte haberlerin gündeme geliş süreci ve etkilerinin boyutu ele alınmıştır. Sonrasında sosyal psikolojinin sahte haberler konusundaki araştırmaları incelenmiştir. Mevzû hadislerin ortaya çıkışı ve önemine değinildikten sonra İslam alimlerinin mevzû hadisin yayılımına dair açıklamaları tespit edilmiş ve bu bilgiler sosyal psikoloji verileriyle karşılaştırılmıştır. Çalışma, “Sahte haberin yayılımı konusunda sosyal psikolojinin açıklamaları, mevzû hadislerin yayılımını anlamada bir perspektif sunabilir mi?” sorusunu tartışmıştır. Araştırma sonucunda sosyal psikolojinin yaklaşımlarına benzer açıklamaların İslam alimleri tarafından da dile getirildiği tespit edilmiştir. Fakat bu açıklamalar sistemli ve müstakil çalışmalarla ele alınmamıştır. Sosyal psikoloji de sahte haber konusunda yaptığı araştırmalarla benzer sonuçlara varmıştır.
Keywords : Hadis, Psikoloji, Uydurma Hadis, Sahte Haber, Bilişsel Süreçler, Kimlik Motivasyonu