Ebû Cafer Es-Simnânî’nin Mu‘Tezile Eleştirisi

Authors : Isa Koç

Pages : 37-66

Doi:10.33415/daad.1389067

View : 155 | Download : 207

Publication Date : 2024-03-31

Article Type : Research

Abstract :Ebû Cafer es-Simnânî (öl. 444/1052), bugün İran sınırları içerisinde yer alan Simnân’da doğmuş, Bâkıllânî başta olmak üzere birçok isimden ilim tahsil etmiştir. Musul’da kadılık görevindeyken vefat eden Simnânî, fıkıhta Hanefî, itikadî açıdan ise Eş‘arî mezhebini benimsemesiyle dikkat çekmektedir. Bâkıllânî’nin öğrencisi olması, Bâcî’nin hocaları arasında yer alması ve en önemlisi el-Beyân ‘an usûli’l-îmân adını taşıyan eserinin günümüze ulaşması, Simnânî’nin kelamî kişiliği açısından geniş yelpazede bilgi sunmaktadır. Simnânî’nin eseri, yaşadığı zaman dilimi ve coğrafyanın din anlayışıyla ilgili bilgiler vermekle birlikte yazarın Ehl-i Sünnet telakkisini ortaya koyması açısından dikkate değerdir. Eserin Mu‘tezile mezhebine reddiye niteliğinde yazılması, dönemin iklimini yansıtması açısından önemlidir. Bu çerçevede Ebû Cafer es-Simnânî’nin Mu‘tezile eleştirisi ya da Mu‘tezile algısı ve Ehl-i Sünnet telakkisi makalenin konusu olarak belirlenmiştir. Tarih ilmi yöntemini temel kabul eden çalışma, şahıs ve eser üzerinde derinleşerek, Simnânî ve eserinin İslam düşünce geleneğindeki yerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Makalenin sonuç olarak “mezhepler arası ilişki” üst başlığında literatüre katkısının olduğunu ve özellikle “Eş‘arîlik-Mu‘tezile mücadelesi” çerçevesinde önemli bilgiler sunduğunu ifade etmek gerekir.
Keywords : İslâm Mezhepleri Tarihi, Ehl-i Sünnet, Eş‘arîlik, Mu‘tezile, el-Beyân ‘an usûli’l-îmân