İbn Fazlullah El-Ömerî’nin Mesâlikü’l-Ebsâr Adlı Eserinde Fırkaları Ele Alış Metodu Ve Makâlât Geleneğindeki Bilgi Ve Kaynaklık Değeri

Authors : Yusuf Yapici

Pages : 337-366

Doi:10.33415/daad.1209628

View : 14 | Download : 6

Publication Date : 2023-03-31

Article Type : Research

Abstract :İslam makâlât geleneğinin durgunluk dönemini yaşadığı VIII/XV. asırda kitâbî faaliyete dair yeni heyecanı tebellür ettirecek eserlerin telif edildiğini görmekteyiz. Rivayet ilimleri özelinde tarih, tabakât ve teracîm hafızasını/geleneğini yeniden harekete geçiren bu eserler, yazıldıkları döneme özgü bir makâlât edebiyatının başlamasına da ön ayak olmuştur. Sözgelimi Makrîzî, Kalkaşendî ve Ömerî gibi Memlükler döneminde makâlât yazıcılığına dair bir anlatı sunan isimlerin kültür tarihi bağlamında yazdığı eserler yeni yazım tarzının en iyi örnekleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada Ömerî’nin Mesâliku’l-ebsâr fî memâliki’l-emsâr adlı eseri irdelenmiş olup onun makâlât edebiyatına dair katkıları ele alınmıştır. Ömerî’nin fırkaları inceleme aşamasında uyguladığı metot ve bu fırkaları ele alırken onların bazı görüşlerini itibarsızlaştırmak için sarf ettiği çabanın özgünlüğü de tartışılmıştır. Ayrıca bu çalışmamızda Eş’arî ve Ehl-i hadis çizgide yazılmış makâlât ve reddiye türleri başta olmak üzere klasik makâlât eserlerine sıklıkla atıf yapan müellifin bu eserlerden etkilenip etkilenmediğine dikkat çekerek mukayeseli bir üslup ortaya konulmuştur.
Keywords : İslam mezhepleri tarihi, Makâlât yazımı, Memlükler dönemi, Kültür tarihçiliği, Fırka tasnifi