İSLÂM ÖNCESİ ARAP TARİHİNİ YANSITMASI BAKIMINDAN KAYA RESİMLERİ

Authors : Hakan Temir

Pages : 187-219

Doi:10.33415/daad.1051965

View : 21 | Download : 13

Publication Date : 2022-03-31

Article Type : Research

Abstract :Yazı, insan ilişkilerini mikro sevide yansıtan bir araç olduğundan "tarih yazıyla başlar” tezi haklı bir söylemdir. Lakin yazıdan önce de insan vardı ve varlığını bir şekilde duyurmak, sonraki nesillere nasihatte bulunmak ya da hiç değilse iç dünyalarını yansıtmak isteyen kimseler; malzeme yetersizliğine aldırış etmeden taşların üzerine resimler çizmişlerdir ki bunlar alfabeye dayalı olmayan bir aktarım sistematiğinin ürünleridir. Yazıdan önce veya sonra hiç fark etmez, insan ilişkilerini kompozisyonlar hâlinde sunan kaya resimleri 19. yüzyıldan itibaren dikkatleri üzerine topladığından arkeologlar, taşlar üzerine resmedilen geçmişi keşfetmeye yöneldiler. Dünya genelindeki bu zengin miras, birçok coğrafyanın tarihini aydınlatmaya ve bazı genel kanaatleri değiştirmeye namzettir. Tarihî materyal mahiyeti taşıyan kaya resimleri, Arap Yarımadası’na gelişleri çok eski olan Arapların tarihini aydınlatmada da argümandır. Kısmen dinî haberler ve İslâmî dönemdeki kurgularla anlatılan kadim Arap tarihi, sınırlı bilgilerden ibaret olduğundan bunların bir milletin uzak geçmişini aydınlatmaya yeterli gelmeyeceğini artık kabul etmek gerekir. Tarihteki bu boşluk, son birkaç asır boyunca sürdürülen arkeolojik kazılar sayesinde doldurulabilir. Zira uzman arkeologların öncülüğünde yürütülen kazılarda bugünkü Suudi Arabistan’da 4 bin sit bölgesi ve 1.500 civarında kaya resmi alanı keşfedilmiştir. Yarımadanın farklı yerlerinde ortaya çıkan bu zengin miras, birçok kaya yüzeyinde belirgin veya yarı belirgin şekilde durarak ulusal kimliğin tespiti de dâhil olmak üzere çeşitli konularda işe yarayacaktır. Dolayısıyla bu çalışmada İslâm öncesi Arap tarihini gün yüzüne çıkarmada kaya resimlerinin konumunu belirlemek amacıyla kaya resimleri tabirinden başlayarak ören yerleri, kayalarda bulunan şekil ve yazıların değerlenmesi ile bunların tarihe olan katkıları üzerinde durulacaktır. Arkeolojik buluntular henüz yeni bir uğraş olduğundan araştırmada daha çok güncel kaynaklardan ve web sitelerinden yararlanılacaktır.
Keywords : Tarih, Arabistan, Arkeoloji, Kaya Resmi, İslâm Öncesi