BUHÂRÎ’NİN HADİS USÛLÜ KONULARINA DAİR GÖRÜŞLERİ: EL-CÂMİ‘U’S-SAHÎH’İN "İLİM" BÖLÜMÜ ÇERÇEVESİNDE BİR DEĞERLENDİRME

Authors : Muhammet Ali Asar

Pages : 1247-1281

Doi:10.33415/daad.780449

View : 19 | Download : 8

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research

Abstract :Hadis usûlü, Hz. Peygamber’e nispet edilen haberlerin sahîhini zayıfından ayırmayı gaye edinen, bunun için ihtiyaç duyulan kurallar ve ıstılahlardan bahseden ilimdir. Söz konusu usûl ihtiyaca göre oluşmaya başlamış, uygulanmış ve tedricî olarak geliştirilmiştir. Ancak usûle ilişkin kaide ve ıstılahların yazıya geçirilmesi yaklaşık olarak hicrî ikinci asrın sonlarından itibaren mümkün olmuştur. Üçüncü asırdaki müstakil hadis usûlü hüviyetini taşımayan eserlerde yer alan hadis usûl, kaide ve ıstılahları daha sonra telif edilen müstakil hadis usûlü eserlerine de kaynaklık etmiştir. Hicrî üçüncü asırda hadis usûlünün temel konularına temas eden eserlerden birisi de Buhâri’nin el-Câmi‘u’s-sahîh’idir. Buhârî, eserinin "kitâbü’l-ilm” bölümünde ağırlıklı olarak hadis usûlünün temel konularından olan hadis öğrenim ve öğretim (tahammül ve edâ) metotları üzerinde durmuş, bunun dışında hadis öğrencesinin ve hadis hocasının uyması gereken prensiplere (âdâbü’l-muhaddis ve âdâbü tâlibi’l-hadîs), hadis öğrenmek için çıkılan yolculuklara (er-rihle fî talebi’l-hadîs), Hz. Peygamber adına yalan söylemeye (kizbü’r-râvi) ve hadislerin korunması ve yazılmasına (hıfz ve kitâbet) dair konulara değinmiştir. Bu konuları, özgün bir yaklaşımla incelemiş, hadis rivayetleriyle oluşturduğu kurguyla delillendirmiş, hadis ilmindeki şöhretli âlimlerin görüşleriyle de delillerini güçlendirmiştir. Bu makale, hadis usûlü konularını "ilim” bölümü özelinde derinlemesine inceleyip yorumlayarak, Buhârî’nin hadis usûlü ilmine katkılarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.
Keywords : Hadis, Buhârî, el-Câmiü's-sahîh, Kitâbü'l-ilim, Hdadis usûlü