ÜSLÛB-İ HAKÎM VE KUR’ÂN BELÂĞATINDAKİ YERİ

Authors : Davut Ağbal

Pages : 1015-1040

Doi:10.33415/daad.743190

View : 18 | Download : 9

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research

Abstract :Bu makalede, belâğatta "karşılıklı konuşma esnasında muhataba veya soru soran kişiye onun beklemediği bir karşılıkla mukabelede bulunmak” anlamındaki üslûb-i hakîm kavramı ve bu kavram çerçevesinde değerlendirilebilecek birtakım Kur’ân âyetleri ele alınmaktadır. Literatürde üslûb-i hakîmin gerek tanımlanması gerek kavramsallaşma süreci ve gerekse el-kavlü bi’l-mûcib kavramıyla benzerliği konusunda farklı görüşlere rastlamak mümkündür. Kavramın tanımıyla ilgili cüz’î ihtilaflar bulunduğu için makalede öncelikle üslûb-i hakîmin kavramsallaşma süreci ve buna bağlı olarak el-kavlü bi’l-mûcibden farklılaştığı noktaları ortaya koymak amaçlanmaktadır. Üslûb-i hakîmin muktezâ-i zâhirden çıkışı ifade eden bir kavram olması hasebiyle, söz, muhataplar ve sözün söylendiği ortama (muktezâ-i hâl) yönelik bakış açısı önem arz etmektedir. Nitekim konuya örnek teşkil eden âyetlerin yorum farklılıklarında da bu durum yakinen müşâhede edilmektedir. Ancak konu üzerinde yapılan çalışmalardaki bazı değerlendirmelerde Kur’ân’ın indiği atmosfere ait bilgilerin dikkate alınmadığına tanık olunmaktadır. Bundan dolayı çalışmada birkaç örnekle sınırlı kalsa da yorum önerilerinde bulunulmuş ve üslûb-i hakîm ile el-kavlü bi’l-mûcib kavramlarını farklılaştıracak anlam özelliğini tespit etmeye çalışılmıştır.
Keywords : Tefsir, Belâğat, Üslûb-i Hakîm, el-Kavlü bi’l-Mûcib