İSLAM HUKUKUNDA HAKLARIN TASNİFİ ÜZERİNE ANALİTİK BİR İNCELEME

Authors : Haci Mehmet Günay, Adnan Hoyladi

Pages : 755-799

Doi:10.33415/daad.728251

View : 18 | Download : 11

Publication Date : 2020-09-30

Article Type : Research

Abstract :Günümüz hukuk sistemlerinin en temel kavramlarından biri olan hak kavramı üzerinde yoğun tartışmalar yapılmakta ve haklar farklı açılardan ayrıntılı tasniflere tabi tutulmaktadır. Kara Avrupası hukuk sisteminde haklar, önce kamu ve özel şeklinde ikili bir ayrıma konu edilmekte, kamu haklarının kamu hukukundan, özel hakların da özel hukuktan doğduğu şeklinde genel ve yaygın bir anlayış benimsenmektedir. Hak kavramı İslam hukukunun da merkezi kavramlarından biri olmasına rağmen bu kavram klasik fıkıh eserlerinde müstakil başlıklar altında bütüncül bir şekilde ele alınmamış, daha çok fıkhın değişik alanlarında ve ilgili olduğu konularla bağlantısı ölçüsünde dağınık bir şekilde işlenmiştir. Ayrıca bu eserlerde hak kavramı bütün çeşitleri ve alt türleriyle aralarındaki içlem-kaplam ilişkileri de kurularak genel tasniflere konu edilmemiştir. Bu konuda çağdaş dönemde gerçekleştirilen az sayıdaki nitelikli çalışmanın da bu alandaki boşluğu henüz dolduracak düzeyde olmadığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı öncelikle klasik ve çağdaş literatürde dağınık bir şekilde ele alınan hak türlerinin mümkün mertebe aralarındaki ilişki ve bağlantıları da açığa çıkaracak şekilde genel ve bütüncül bir tasnifini yapmaktır. Ayrıca bu çalışmada klasik literatürde üzerinde pek durulmayan ama günümüzde oldukça önemli hale gelen insan haklarının genel hak tasnifi içinde nerelerde yer alabileceğine dair bazı tespit ve önerilere yer verilecektir.
Keywords : Allah hakkı, kul hakkı, müşterek hak, şahıs varlığı hakları, mal varlığı hakları, karma hak