Keşif Yoluyla Hadis Rivayeti Meselesi

Authors : Seyit Avci

Pages : 161-193

View : 16 | Download : 6

Publication Date : 2004-02-01

Article Type : Research

Abstract :Keşif yoluyla hadis rivayeti meselesi tasavvuf-hadis ilişkilerinde önemli bir konuma sahiptir. Daha çok İbn Arabî (ö.638/1240)’nin eserlerine dayanan keşif yoluyla hadis rivayeti meselesine sûfi âlimler olumlu bakarken hadisçiler genelde karşı çıkmışlardır. İbn Arabî'nin keşif yoluyla rivayet edildiğini iddia ettiği hadisler öyle zannedildiği kadar çok değildir. el-Fütûhâtu’l-Mekkiyye adlı eserinde keşifle tashih edilen hadislerin sayısı on-onbeşi geçmemektedir. Bu rivayetler içinde de en meşhuru "Küntü kenzen” hadisidir. Diğer rivayetlerin hadis kitaplarında isnadları bulunmaktadır. Buna göre keşif yoluyla hadis rivayetinin hadis literatürüne fazla bir katkıda bulunduğu söylenemez. Fütûhât da dahil olmak üzere İbn Arabî'nin diğer eserlerinde hadisler genellikle hadis usûlünde benimsenen tekniklere göre zikredilmektedir. Keşifle tashih edildiği belirtilen diğer bazı hadisler başkaları tarafından İbn Arabî’ye nispet edilmekte, dolaylı yoldan onun adı kullanılmaktadır. Konevî (ö.673/1274), Şa'rânî (ö.973/15656), İbn Hacer el-Heytemî (ö.974/1566), Bursevî (ö.1137/1725) Abdülaziz ed-Debbâğ (ö.1156/1743), ve Aclûnî (ö.1162/1749) gibi âlimler de İbn Arabî'nin yolunu benimseyenlerdendir. Buna karşılık Aliyyü’l-Karî (ö.1014/1605), Leknevî (ö.1304/1886), Mübârekfûrî (ö.1353/1934), İzmirli İsmail Hakkı (ö.1365/1946), Abdülfettah Ebû Ğudde (ö.1418/1997), Nasırüddîn Elbânî ve Ahmed ez-Zeyn, İbrahim Canan ve M. Hayri Kırbaşoğlu gibi ilim adamları da keşif yoluyla hadis rivayetine karşı çıkmışlar,böyle bir yolla hadislerin sâbit olamayacağını söylemişlerdir. Keşif yoluyla hadis rivayetine olumlu bakmayan hadisçilerin görüşleri hadis ilmi kriterlerine göre daha tutarlı görünmektedir.
Keywords : Sufism, hadith, criterion, İbn-Arabi, literature