Mu'tezilî Siyaset Düşüncesinde Değişim Süreci: Kâdî Abdulcebbâr’ın İmâmet Anlayışı

Authors : Osman Aydinli

Pages : 113-146

View : 19 | Download : 6

Publication Date : 2005-08-01

Article Type : Research

Abstract :Mu'tezile, imamet ve siyaset konusundaki farklı eğilimler nedeniyle Basra ve Bağdat ekolleri ya da efdaliyyeti savunanlar ve mefdûliyyeti savunanlar olarak iki ana damarı bünyesinde barındırmıştır. Bu farklılaşmada Ali oğullarının tercihi, mevcut siyasi yapıya karşı oluşan tavır, tarih ve toplumla uzlaşma gibi nedenler etkili olmuştur. Buna rağmen ekol, imamete ilişkin bağımsız bir duruşun sahibi olmuş ve imamet düşüncesini ortaya koyarken Kur’an, Sünnet, dört halife ve tarihi deneyimleri referans olarak almıştır. Mezhep bünyesinde, imamet makamı ve özellikleri, Peygamber’in ve tarihteki erdemli görülen halifelerin düzeyine çıkartılarak idealist bir tavır sergilenirken, zaman aşımı ve vakıaların öne çıkmasıyla birlikte realist bir yaklaşıma bağlanılması kaçınılmaz olmuştur. Bu bağlamda, bu makale değişim ve etkileşim sürecinin önemli ismi Kâdı Abdulcebbâr’ın imamet anlayışı ile ilgili soruları cevaplamayı amaçlamaktadır.
Keywords : Mu’tezile, Zeydiyye, Şia, imamet, hilafet, efdal, mefdûl, Kâdî Abdulcebbâr, Abbasî, beş esas