Geleneksel Siyasal Kimliğin Çözülmesinde Tanzimat (1839-1856)

Authors : Ejder Okumuş

Pages : 9-36

View : 19 | Download : 6

Publication Date : 2005-02-01

Article Type : Research

Abstract :Türkiye’nin devlet anlayışı ve idaresinde modernleşme ve laikleşmenin temeli sayılan Tanzimat Fermanı’nın 26 Şa’ban 1255/3 Kasım 1839’da Gülhane Meydanı’nda ilanı ile resmen açılan Tanzimat, Türkiye’de sosyal, siyasal, kültürel, ekonomik vb. alanlarda bugün gelinen noktayı anlama ve tahlil etmede anahtar bir dönem olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’ye Batılı anlamda laiklik anlayışının, bugünkü "kâffe-i nizâmâtın üss-i esası” olan Tanzimat-ı Hayriyye’nin ilanıyla ortaya çıkan süreç içerisinde girmeye başladığı ve dolayısıyla Türkiye’de özellikle de siyasal planda meydana gelen değişimin, Batılılaşma yönünde gerçekleşmeye başladığı süreçte Tanzimat’ın önemli bir noktada durduğu söylenebilir. Tanzimat’ı Tanzimat yapan, geleneksel Osmanlı Devleti’yle modern Türkiye Cumhuriyeti arasında köprü olmasıdır. Burada köprünün en önemli ayağı, daha doğrusu çimentosu, Tanzimat’ın attığı laiklik tohumlarıdır. Makro planda İslam ve Osmanlı tarihinde, mikro planda ise modern Türkiye’nin tarihinde temel etken olan Tanzimat Dönemi’nde yeni siyasal durumla kendini gösteren "laikimsilik” olgusu, laik Türkiye cumhuriyeti devletinin ve laik siyasal kimliğin doğuş zeminini oluşturmuştur. İşte bu çalışmada, kültür tarihimizin hemen her dalında bir dönüm noktası, bir yenilik zamanı ve geniş anlamda bir sosyo-kültürel değişim dönemi olarak nitelenebilecek olan Tanzimat’ın, Türkiye’de geleneksel Osmanlı siyasal kimliğinin çözülmesi ve laik siyasal kimliğin oluşmasında nasıl bir yere sahip olduğu anlamacı bir yaklaşımla ele alınmaya çalışılmaktadır.
Keywords : Siyasal kimlik, Osmanlı Devleti, Tanzimat, şibih-laiklik, meşrûiyet