Kur’an’a Göre İsraf Ve İktisat
Authors : Veli Kayhan
Pages : 149-195
View : 23 | Download : 8
Publication Date : 2006-06-01
Article Type : Research
Abstract :Evren dengedir; dünya dengedir; hayat dengedir; dengesiz, ölçüsüz, hesapsız, kuralsız, gelişigüzel hiç bir şey mevcut değildir. Bu dengeli sistemler içerisinde-ki parçaların her birisinin sağlığı ve sağlamlığı da diğeriyle ilişkilidir; birisinde bir çatlak olduğu zaman tetikleme usulüyle diğerini etkiler. Onun için dengelere dikkat edilmeli, özen gösterilmelidir. Maddî ve manevî, ferdî ve toplumsal hayatı olumsuz etkileyen; ekonomik dengeleri ve hatta tabiî/ekolojik dengeleri bozan dengesiz davranışların; savurgan harcamaların; yersiz kullanımların tümü Kur’an dilinde "isrâf” kelimesiyle karşılık bulmuştur. İsraf, konusuyla da kapsamıyla da; tikelde de tümelde de dikkat edilmesi, çare aranması gereken bir sorundur. İslam, kelimenin geniş anlamıyla delalet ettiği dinî ve dünyevî, maddî ve manevî konulardaki her türlü aşırılığın yanında dar anlamıyla ifade ettiği malî konulardaki savurganlığa olanca hassasiyetiyle dikkat çekmiştir. İnançtaki, kulluğun ifadesi olan fiillerdeki, psikolojik davranışlardaki aşırılıklar… Her türlüsünden uzak durmayı emretmiştir. Yemenin, içmenin, giyinmenin, her türlü nimetten yararlanmanın normal olduğunu ancak aşırılığa kaçılmaması gerektiğini ve Allah Teâlâ’nın müsrifleri, aşırı davrananları sevmediğini belirtmiştir. "İsraf”tan kaçınmayı emreden İslam, bunun için özel bir çözüm bulmuş, bu derde çare olarak "iktisâd”ı teklif etmiştir. Bu da israf kelimesi gibi geniş ve dar anlamlara sahiptir. İktisat, geniş anlamıyla her türlü işte ve davranışta dengeli olmayı; dar anlamıyla da mâlî konularda ortalama harcamayı ifade etmektedir. "Elini boynuna kelepçelemiş gibi cimri olmama”, "geçimini sağlamak durumunda olduklarını aç ve açıkta bırakacak derecede saçıp savurmama”, bu ikisi arasında orta yolu izleme; sadaka verirken de aynı şekilde ölçülü olma emredilmiştir. Geniş anlamıyla iktisat sayesinde her şeyde denge tutturulacak; dünyevî ve dînî hayat; rûhî ve bedenî, maddî ve manevî melekeler dengeli olacaktır. Özel anlamda ise zorunlu ihtiyaçların ve zevklerin dengeli ölçülerle tatmin edilmiş olmasıyla, faydalı ve yerinde kullanım sayesinde maddî kaynakların herkesin yararlanacağı imkân olarak elde tutulması, korunması kabil olacaktır. İsrafın, dengesiz davranışın ve savurganlığın maddî, manevî sıkıntılara ve bozulmalara sebep olduğu aşikârdır. Gerek ülkemiz gerek tüm dünya için ortaya çıkarılan istatistikî bilgiler hiç de iç açıcı değildir. O halde fertlerin ve toplumların "israf” karşısında bilinçli ve sorumlu davranmaları; "iktisad”ı bunun karşısında bir hayat tarzı olarak benimsemeleri hem kendi yararlarına hem tüm dünyanın yararınadır.Keywords : İsraf, aşırılık, savurganlık, iktisat, denge(li olmak), tutumluluk.