İslâm Kelâmında İnsan Fiilleri Bağlamında Kader Anlayışı

Authors : Fethi Kerim Kazanç

Pages : 125-212

View : 18 | Download : 6

Publication Date : 2007-02-01

Article Type : Research

Abstract :Bu makale, bir yandan İslâm kelâmında derin tartışmalara ve fırkalaşmalara neden olan kader ve insan fiilleri ilişkisi sorununu analiz etmeyi amaçlamakta, öte yandan kaderi inşa’î bir süreç olarak değerlendirmektedir. Dolayısıyla, ka-derin bir süreç ve yaratış oluşuna bağlı olarak aslında her şey, ezelde vasfen, sûreten, amaçsallık ve hikmetlice belirlenmiştir. Bu bağlamda, her yaratığa doğuştan birtakım imkânlar ve yeteneklerin bahşedildiği ön plana geçer ve in-san bunları yaşamında etkin olarak kullanarak kendi yön ve geleceğini bir şe-kilde tayin eder. Dahası, tüm doğal ogular ile beşeri yapıp etmeleri ve başarıları yöneten temel ilkeler ve kurallar, Levh-i Mahfûz’da tümel olarak yazılıp kaydedilmiştir. Allah katında ya da O’nun ilminde bu evrensel ilkeler asla değişmez. Evrende her şey kısmen bunların belli bir zaman ve mekân koşulları altında bir gerçekleştirimi-dir. Bu makalede insanın sorumlu bir varlık olduğu açıkça vurgulanmaktadır. Çünkü insan eylemlerini serbestçe seçme gücüne sahip bir varlık olarak dona-tılmıştır ve onun asıl kaderi özgürlüğü yerli yerinde kullanmasıdır.
Keywords : Allah, kader, kazâ, insan fiilleri, ihtiyâr, sorumluluk, belirleme, imkân, değişim ve yenilik.